Ζοχός ή ζοχιά: Ένα εκπληκτικό φάρμακο!

Ο ζοχός είναι από τα ποιο γνωστά άγρια χόρτα που μαζεύουμε. Ο ζοχός (Sonchus oleraceus) είναι ένα μονοετές φυτό το οποίο βρίσκουμε τόσο σε καλλιεργημένα όσο και σε ακαλλιέργητα χωράφια ή σε πάρκα τα οποία συγκρατούν υγρασία. Ο μίσχος του είναι κούφιος και φτάνει έως και τα 100 εκατοστά σε μήκος ενώ αν τον σπάσουμε εκκρίνει έναν γαλακτώδη χυμό.

Έχει απλά και οδοντωτά φύλλα τα οποία περιβάλουν τον βλαστό του φυτού όταν είναι ακόμα τρυφερό, στην κατάσταση δηλαδή όπου και το μαζεύουμε για κατανάλωση. Στην δε βάση των φύλλων και στο βλαστό, ειδικά στα μεγάλα φυτά του ζοχού, παρατηρείται πως αλλάζει το χρώμα τους από πράσινο σε  έντονο κόκκινο – μωβ. Κατά την πλήρη ωρίμανση του φυτού, αυτό φτάνει έως και το ένα μέτρο και βγάζει τα χαρακτηριστικά κίτρινα άνθη του.

Ο ζοχός στην κουζίνα

Η συγκομιδή και κατανάλωση του ζοχού γίνεται όταν το φυτό είναι ακόμα τρυφερό, ξεκινώντας από τις αρχές του φθινοπώρου έως τις πρώτες ημέρες τις άνοιξης. Μπορεί να καταναλωθεί με ποικίλους τρόπους όπως ως βραστή σαλάτα, ωμό τα νεαρά κεντρικά του φύλλα ή να σοταριστεί και να προστεθεί ως γέμιση σε χορτόπιτες.

Η γεύση του ζοχού είναι χαρακτηριστικά πικρή και ίσως δυσάρεστη για κάποιους ανθρώπους. Για να μετριαστεί η πικράδα,  μετά το καθάρισμα και το πλύσιμο των ζοχών, σε αντίθεση με την τεχνική που χρησιμοποιείτε κατά κόρον για τα πράσινα λαχανικά, βράζουμε τους ζοχούς σε βραστό νερό το οποίο όμως δεν έχει κοχλάζει. Στην συνέχεια και μετά από αρκετά παρατεταμένο βράσιμο, σερβίρονται σε συνδυασμό πάντα με άλλα χόρτα με ελαιόλαδο και λεμόνι. Η οξύτητα του λεμονιού και ο τρόπος βρασίματος γλυκαίνουν αρκετά τα πικρόχορτα αυτά, κάνοντας τα πολύ εύγευστα. Ο ζοχός, εκτός από εδώδιμο χορταρικό, φέρεται να χρησιμοποιείται ευρέως και ως θεραπευτικό βότανο, όχι μόνον στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό.

Βασικές οδηγίες συλλογής άγριων χόρτων.

Αν δεν γνωρίζεται ποια χόρτα τρώγονται είναι καλό να βγείτε με έναν που τα γνωρίζει. Συνεχίζοντας έτσι την παράδοση να μαθαίνει ο ένας από τον άλλο και να μοιράζεστε τις ιστορίες σας στα χωράφια.

• Μαζεύετε μόνο αυτά που ξέρε και από περιοχές που είναι καθαρές.
• Αποφεύγουμε να μαζεύουμε χόρτα από τις άκρες των δρόμων γιατί έχουν μεγάλη περιεκτικότητα από τους ρύπους των αυτοκινήτων.
• Προσέχουμε αν πάμε μέσα σε χωράφια να μην είναι ραντισμένα με δηλητήρια.
• Αποφεύγουμε περιοχές που έχει αδέσποτα σκυλιά, για την αποφυγή μετάδοσης ασθενειών π. χ εχινόκοκκο.
• Το καθάρισμα των χόρτων το κάνουμε το διάστημα της συλλογής, αποφεύγοντας έτσι να μεταφέρουμε πολύ δουλεία στο σπίτι, χόρτα, χώματα κ.λ.π.
• Τα πλένουμε καλά και τα αφήνουμε μέσα σε νερό με ξύδι για μια ώρα. Κατόπιν τα ξεπλένουμε και τα βάζουμε να βράσουν.
• Σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας αρκετά χόρτα τα τρώνε ωμά και σε αρκετές τρώνε τα πέταλα λουλουδιών.

Φαρμακευτικές χρήσεις

Οι ζοχοί όμως είναι και ένα εκπληκτικό φάρμακο…  Ήταν γνωστός στους αρχαίους Έλληνες για τις φαρμακευτικές ιδιότητές του και αναφέρεται ως σόγχος σε συγγράμματα του μεγάλου αρχαίου βοτανολόγου Θεόφραστου. 

Όπως αναφέρει ο Γεννάδιος στο Φυτολογικόν Λεξικόν “είνε κοσμοπολίτης, απαντά πανταχού συμβιβαζόμενος και συμμορφούμενος με το έδαφος και το κλίμα πάσης γωνίας της Γής ομοιάζει δ.δ. προς τους ανθρώπους εκείνους οι οποίοι δεν έχουσι πατρίδα, δεν πονούσι διά την γενέτειρα αυτών γήν δουλεύουσι πάν Σύστημα και εις πάσαν χώραν· αρκεί να παχύνωνται, να φυτοβιώσι κάπου”. 

Ο ζοχός χάρη στα μέταλλα, τις βιταμίνες και φυτικές ίνες που περιέχει καθίσταται μια πολύ υγιεινή τροφή.
Το κύριο συστατικό του χυμού, το λακτουκάριο έχει ως ενεργό συστατικό τη λακτουκίνη από την οποία προέρχεται η λακτουκοπικρίνη. 
Η λακτουκοπικρίνη έχει χρησιμοποιηθεί στην ιατρική για τις ιδιότητές της. Η ουσία αυτή γλυκαίνει τον πόνο και δρα ως αντισπασμωδικό, χωνευτικό, διουρητικό, υπνωτικό, ναρκωτικό και καταπραϋντικό. Η συγκέντρωση της ουσίας είναι μεγαλύτερη όταν το φυτό είναι ανθισμένο. 

Είναι συστατικό της μεσογειακής διατροφής και μας απαλλάσσει από καρδιαγγειακές παθήσεις και παθήσεις του γαστρεντερικού συστήματος. Επιδρά όπως το όπιο, χωρίς όμως να προκαλεί πεπτικά προβλήματα ή εθισμό. Η συγκέντρωση της ουσίας είναι μεγαλύτερη όταν το φυτό είναι ανθισμένο.  μΕίναι συστατικό της μεσογειακής διατροφής και μας απαλλάσσει από καρδιαγγειακές παθήσεις και παθήσεις του γαστρεντερικού συστήματος.

Ο χυμός του φυτού έχει χρησιμοποιηθεί σε αντιβηχικά μείγματα αντί του οπίου. Όλο το φυτό είναι ηρεμιστικό, βοηθά στον καλό ύπνο και γαληνεύει την ανησυχία και το άγχος.
Δρα ηρεμιστικά στο αναπνευστικό και χρησιμοποιείται κατά του παροξυσμικού κοκίτη και κατά του νευρικού, ερεθιστικού, ξηρού βήχα. 
Μειώνει τους πόνους στους μυς και τις αρθρώσεις αλλά δεν συνιστά θεραπεία των αιτίων που τους προκαλεί, είναι ωφέλιμο σε βλεννόρροια, παθήσεις των ματιών και χρόνιες πληγές. Είναι διουρητικό και καθαρτικό. Δεδομένου ότι το φυτό έχει καταπραϋντικές, ηρεμιστικές και ελαφρά ναρκωτικές ιδιότητες, κατευνάζει ακόμα και τις σεξουαλικές ορέξεις. Το έλαιο των σπόρων του φυτού, έχει αντιπυρετικές και υπνωτικές ιδιότητες. 

Στην ομοιοπαθητική χρησιμοποιείται για τη θεραπεία χρόνιου κατάρρου, βήχα, πρησμένου συκωτιού, φουσκώματα και ασθένειες ουροποιητικού συστήματος.

Πηγές

• www.chefsyndicate.gr/foodwiki/zochos/
• https://www.ekriti.gr/gynaika/zohos-i-zohia-ena-ekpliktiko-farmako#googl...