Κυριαρχία των οιστρογόνων : Αιτίες, συμπτώματα και μέτρα πρόληψης

Από την Επιστημονική Ομάδα του Υγεία Ευεξία

Τα οιστρογόνα είναι ένας τύπος σεξουαλικής ορμόνης που παίζει ουσιαστικό ρόλο στο
σώμα. Τα μη φυσιολογικά επίπεδα μπορούν να επηρεάσουν πολλές πτυχές της υγείας. Για
παράδειγμα, τα υψηλά επίπεδα οιστρογόνων μπορεί να προκαλέσουν αύξηση βάρους,
χαμηλή διάθεση και σοβαρό προεμμηνορροϊκό σύνδρομο (PMS) στις γυναίκες.
Τα οιστρογόνα είναι επίσης παρόντα στους άνδρες αλλά σε πολύ μικρότερες ποσότητες.
Είναι φυσιολογικό τα επίπεδα οιστρογόνων να αυξάνονται και να πέφτουν σε κάποιο
βαθμό, αλλά μπορεί να προκύψουν πιο σοβαρά προβλήματα εάν τα επίπεδα παραμείνουν
σταθερά αυξημένα. Όταν τα οιστρογόνα είναι υψηλά σε σχέση με την προγεστερόνη στις
γυναίκες, αυτή η κατάσταση είναι γνωστή ως κυριαρχία των οιστρογόνων.
Ακόμα και όταν υπάρχουν χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων στον γυναικείο οργανισμό, μπορεί
να εμφανιστούν τα συμπτώματα της κυριαρχία των οιστρογόνων, με παράλληλη έλλειψη
της προγεστερόνης.

Συμπτώματα υψηλών επιπέδων οιστρογόνων
Τα υψηλά επίπεδα οιστρογόνων επηρεάζουν διαφορετικά τους άνδρες και τις γυναίκες.
Στις γυναίκες, η υπερβολική ποσότητα οιστρογόνων μπορεί να προκαλέσει:

αύξηση βάρους, ειδικά γύρω από τους γοφούς και την κοιλιακή χώρα
πολύ βαριές ή πολύ ελαφριές περιόδους
βαρύ προεμμηνορυσιακό σύνδρομο
κόπωση
ινομυώματα στη μήτρα
ινοκυστικά εξογκώματα στους μαστούς
πρήξιμο στο στήθος
χαμηλή σεξουαλική διάθεση
κακή διάθεση, κατάθλιψη και άγχος
φούσκωμα
πονοκέφαλοι και ημικρανίες
διαταραγμένος ύπνος

απώλεια μαλλιών
συμπτώματα υποθυρεοειδισμού

Στους άνδρες, η υπερβολική ποσότητα οιστρογόνων μπορεί να προκαλέσει:
διευρυμένοι μαστοί, γνωστός ως γυναικομαστία
δυσκολία απόκτησης ή διατήρησης στύσης
μείωση γονιμότητας

Σύμφωνα με μια μελέτη του 2018, τα υψηλά επίπεδα οιστρογόνων σχετίζονται επίσης με
αυξημένα ποσοστά κατάθλιψης στους άνδρες.

Τα οιστρογόνα και οι επιπτώσεις τους στον οργανισμό
Τα οιστρογόνα είναι μια σημαντική ορμόνη για την υγεία και τη σεξουαλική ανάπτυξη
ανδρών και γυναικών.

Τα οιστρογόνα ρυθμίζουν τα επίπεδα χοληστερόλης, διατηρούν την υγεία των οστών και
επηρεάζουν τη διάθεση. Στις γυναίκες, αυτή η ορμόνη επηρεάζει επίσης την εφηβεία, τον
εμμηνορροϊκό κύκλο, την εγκυμοσύνη και την εμμηνόπαυση.

Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι οιστρογόνων:
Οιστραδιόλη: Αυτή είναι η πιο ισχυρή μορφή οιστρογόνου και η συγκέντρωσή της είναι
υψηλότερη στις γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία. Οι γιατροί χρησιμοποιούν αυτή τη
μορφή οιστρογόνου ως δείκτη για την υγεία των ωοθηκών.
Οιστρόνη: Αυτός είναι ο κύριος τύπος οιστρογόνου στους άνδρες. Είναι επίσης η κύρια
μορφή οιστρογόνου στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση. Οι ωοθήκες, ο πλακούντας, οι
όρχεις και ο λιπώδης ιστός παράγουν οιστρόνη από ανδροστενεδιόνη ή ανδρογόνα.
Οιστριόλη: Ο πλακούντας παράγει αυτό το είδος οιστρογόνου, το οποίο φτάνει τα μέγιστα
επίπεδα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η ποσότητα της οιστριόλης αυξάνεται καθώς
μεγαλώνει το έμβρυο.
Όταν τα επίπεδα οιστρογόνων αυξάνονται ή πέφτουν, αυτό μπορεί να επηρεάσει πολλές
περιοχές του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του αναπαραγωγικού συστήματος, του
δέρματος, των μαλλιών, των οστών, των μυών, του εγκεφάλου και του ιστού του μαστού.
Οι διακυμάνσεις μπορεί επίσης να έχουν αυτές τις επιπτώσεις στους άνδρες, καθώς όλοι
έχουν κάποιο ιστό μαστού.

Τι προκαλεί την αύξηση των οιστρογόνων;

Πολλοί παράγοντες μπορεί να συμβάλλουν στην κυριαρχία των οιστρογόνων, όπως:

Στρες: Το στρες αυξάνει τα επίπεδα κορτιζόλης. Όταν τα επίπεδα κορτιζόλης παραμένουν
σταθερά υψηλά, αυτή η ορμόνη μπορεί να μειώσει τα επίπεδα προγεστερόνης, η οποία
μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στα οιστρογόνα. Πολλές γυναίκες με το σύνδρομο
κόπωσης επινεφριδίων έχουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν και το σύνδρομο
κυριαρχίας οιστρογόνων. Φροντίζοντας λοιπόν για την αποκατάσταση της υγείας των
επινεφριδίων, βελτιώνουμε και την ισορροπία μεταξύ οιστρογόνων και προγεστερόνης.
Παχυσαρκία: Το υπερβολικό σωματικό βάρος μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερες
ποσότητες οιστρογόνων λόγω του γεγονότος ότι ο λιπώδης ιστός παράγει οιστρόνη.
Κατανάλωση αλκοόλ: Η κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει υπερβολικά τα επίπεδα οιστραδιόλης
και καθιστά πιο δύσκολο για το σώμα να μεταβολίσει τα οιστρογόνα επίσης.
Δυσβίωση: Η εντερική δυσβίωση εμφανίζεται όταν κάποιος έχει πάρα πολλά επιβλαβή είδη
βακτηρίων ή όχι αρκετά ευεργετικά είδη στο παχύ έντερο του. Ορισμένοι τύποι βακτηρίων
του εντέρου μπορούν να μειώσουν πόσο καλά το σώμα απαλλάσσεται από την περίσσεια
οιστρογόνων, οδηγώντας σε υψηλότερα επίπεδα στο σώμα.
Έκθεση σε ξενοοιστρογόνα: Αυτές οι χημικές ουσίες μιμούνται τα οιστρογόνα εάν
εισχωρήσουν στο σώμα. Αυτά περιλαμβάνουν τη δισφαινόλη Α (BPA) και τις φθαλικές
ενώσεις, που υπάρχουν σε ορισμένα πλαστικά. Οι φθαλικές ενώσεις υπάρχουν επίσης σε
ορισμένα προϊόντα προσωπικής περιποίησης, όπως κολώνες, αρώματα, σαπούνια και
σαμπουάν. Επίσης σε αποσμητικά χώρου και σώματος, σε διάφορες κρέμες. Οιστρογόνα
καταναλώνουμε σε καθημερινή βάση τρώγοντας κρέας, μιας και στην κτηνοτροφία τα
οιστρογόνα χρησιμοποιούνται για γρήγορη πάχυνση των ζώων.
Φάρμακα: Ορισμένα φάρμακα μπορεί να αυξάνουν τα οιστρογόνα ή να καταστέλλουν την
προγεστερόνη. Η χρήση αντισυλληπτικών χαπιών είναι ένας ισχυρός παράγοντας κινδύνου
για εμφάνιση καρκίνου του μαστού.
Η αυξημένη κατανάλωση προϊόντων σόγιας, αγελαδινών γαλακτοκομικών προϊόντων, η
υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης και καφέ.
Παθήσεις: Ορισμένες παθήσεις υγείας συσχετίζονται ή οδηγούν σε κυριαρχία των
οιστρογόνων. Αυτά περιλαμβάνουν το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS), τα
ινομυώματα της μήτρας, την ενδομητρίωση και ορισμένους καρκίνους. Η αντίσταση στην
ινσουλίνη αυξάνει επίσης τα επίπεδα οιστρογόνων.
Στους άνδρες, τα οιστρογόνα μπορεί επίσης να αυξηθούν σε σχέση με την ποσότητα
τεστοστερόνης στο σώμα, εάν τα επίπεδα τεστοστερόνης χαμηλώσουν.
Επιβαρυμένη λειτουργία του ήπατος: Το ήπαρ, όπως ξέρουμε, είναι το κύριο όργανο της
αποτοξίνωσης του οργανισμού και είναι αυτό που φιλτράρει και απομακρύνει τα
ξενοοιστρογόνα αλλά και τα οιστρογόνα που δεν χρειάζεται ο οργανισμός. Καλό είναι
λοιπόν να φροντίζουμε για την υγεία του.

Στην πραγματικότητα κολυμπάμε σε μία θάλασσα γεμάτη ξενοοιστρογόνα και ξενοορμόνες.
Αξίζει να κάνουμε μια ιδιαίτερη αναφορά στο βενζόλιο, γιατί η χημική σύνθεσή του είναι
όμοια με αυτή των οιστρογόνων, με αποτέλεσμα να μπερδεύει τον οργανισμό.
Το Βενζόλιο είναι ένα οργανικό χημικό, ένα από τους αρωματικούς υδρογονάνθρακες. Είναι
πρακτικά άχρωμο κι έχει μία ελαφρώς γλυκιά μυρωδιά. Τα απορρυπαντικά, η βενζίνη, οι
κόλλες, ο καπνός των τσιγάρων, δυνατές μυρωδιές ή και ευχάριστές για κάποιους, όταν τις
εισπνέουμε, πρέπει να ξέρουμε ότι εισπνέουμε βενζόλιο.
Το βενζόλιο είναι από τη φύση μέρος του αργού πετρελαίου, της βενζίνης και του τσιγάρου.
Όταν καίμε PVC επίσης παράγεται βενζόλιο. Μερικές βιομηχανίες χρησιμοποιούν το
βενζόλιο για να δημιουργήσουν άλλα χημικά που χρησιμοποιούνται στη δημιουργία
πλαστικού, ρητίνης, νάυλον και συνθετικών ινών. Το βενζόλιο επίσης χρησιμοποιείται για
την κατασκευή συγκεκριμένων τύπων εντομοκτόνων αλλά και λιπαντικών.
Το βενζόλιο μπορεί να προκαλέσει δυσλειτουργία στα κύτταρα, κάτι που μπορεί να
οδηγήσει σε αναιμία. Μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στο ανοσοποιητικό
σύστημα, αλλάζοντας το επίπεδο αντισωμάτων και προκαλώντας τη μείωση των λευκών
κυττάρων. Είναι καρκινογόνο για τον άνθρωπο. Επίσης η μακροχρόνια έκθεση σε αυτό το
χημικό μπορεί να προκαλέσει λευχαιμία. Προφανώς άμεσο κίνδυνο διατρέχουν και οι
άνθρωποι που έρχονται καθημερινά αντιμέτωποι με αυτό το χημικό.

Επιπλοκές υψηλών επιπέδων οιστρογόνων
Εάν ένα άτομο έχει σταθερά υψηλά οιστρογόνα για μεγάλο χρονικό διάστημα, αυτό
αυξάνει τον κίνδυνο για
υψηλή πίεση του αίματος
θρόμβους αίματος
υποασβεστιαιμία, η οποία είναι χαμηλή σε ασβέστιο
καρκίνο του μαστού
Καρκίνο του τραχήλου της μήτρας
Τα υψηλά οιστρογόνα μπορεί επίσης να επιδεινώσουν προϋπάρχουσες καταστάσεις, όπως
το άσθμα ή η επιληψία.
Μια μελέτη του 2017 στη Νότια Κορέα βρήκε μια συσχέτιση μεταξύ υψηλών επιπέδων
ελεύθερης οιστριόλης και αυξημένου κινδύνου διαβήτη κύησης κατά την εγκυμοσύνη.

Συμβουλές για ισορροπία του επιπέδου των οιστρογόνων:

Ακολουθώντας μια αντιφλεγμονώδη ή χορτοφαγική δίαιτα

Τρώγοντας, ραπανάκια, ρόκα, καρότο, παντζάρια, λιναρόσπορο και σταυρανθή λαχανικά,
όπως το μπρόκολο και το λάχανο. Επίσης καταναλώνοντας πράσινο τσάι και μηλόξυδο,
αβοκάντο, σκόρδο, κρεμμύδι, κουρκουμίνη και γαιδουράγκαθο.
Λήψη περισσότερων ωμέγα-3 λιπαρών οξέων στη διατροφή ή λήψη συμπληρώματος
Διατήρηση κανονικού βάρους
Μείωση του στρες
Περιορισμός ή διακοπή της κατανάλωσης αλκοόλ
Αποφεύγοντας τα ξενοοιστρογόνα, όπως το BPA στα πλαστικά
Εάν μπορεί να προκύψουν υψηλά οιστρογόνα από ένα φάρμακο ή ένα συμπλήρωμα, ένα
άτομο μπορεί να μιλήσει με το γιατρό του για εναλλακτικές λύσεις. Είναι σημαντικό να μην
αλλάζετε ποτέ τη δόση ενός φαρμάκου ή να σταματήσετε να το παίρνετε χωρίς να
συμβουλευτείτε πρώτα γιατρό.

Πηγές:
-American Academy of Neurology. (2018). Study: Men with migraine may have higher
estrogen levels [Press release].https://www.aan.com/PressRoom/Home/PressRelease/1657
-Estrogens. (2018) https://labtestsonline.org/tests/estrogens
-What is estrogen? (2018)
https://www.hormone.org/your-health-and-hormones/glands-and-hormones-a-to-
z/hormones/estrogen

-Kolan, A. (2020). Estrogen dominance.
https://www.va.gov/WHOLEHEALTHLIBRARY/tools/estrogen-dominance.asp

-Stanikova, D., et al. (2018). Increased estrogen level can be associated with depression in
males [Abstract].
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29107881

-Estradiol. (2017).
https://www.hormone.org/your-health-and-hormones/glands-and-hormones-a-to-
z/hormones/estradiol

-Gawlik, A. M., et al. (2018). Late-onset puberty induction by transdermal estrogen in Turner
Syndrome girls — A longitudinal study.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5810248/

-The 3,4-Quinones of Estrone and Estradiol Are the Initiators of Cancer whereas Resveratrol
and N-acetylcysteine Are the Preventers’’, by Ercole Cavalieri and Eleanor Rogan
https://www.mdpi.com/1422-0067/22/15/8238

-Brown, S.B.; Hankinson, S.E. Endogenous estrogens and the risk of breast, endometrial, and
ovarian cancers. Steroids 2015, 99, 8–10.