Υπάρχουν πολλοί μηχανισμοί που έχουν προταθεί με σκοπό να εξηγήσουν την προληπτική δράση της άσκησης έναντι του καρκίνου. Μερικοί απ’ αυτούς περιλαμβάνουν τις μεταβολές στα επίπεδα ορμονών, ενώ η μείωση της παχυσαρκίας και των φλεγμονών αποτελούν επιπρόσθετους έμμεσους παράγοντες μείωσης των πιθανοτήτων καρκινογένεσης.
Η προληπτική ικανότητα της άσκησης έναντι του καρκίνου μπορεί να εντοπιστεί σε 3 στάδια. Το πρώτο αναφέρεται στην παρεμπόδιση της καρκινογένεσης, όταν το άτομο δηλαδή ακόμα δεν έχει νοσήσει. Το δεύτερο στάδιο αναφέρεται στην παρεμπόδιση της μετάστασης των καρκινικών κυττάρων κατάσταση δηλαδή που πυροδοτεί στην εξέλιξη της νόσου. Το τρίτο και τελευταίο στάδιο αναφέρεται στην ικανότητα της άσκησης να παρεμποδίσει την επανεμφάνιση του καρκίνου μετά την ίαση του πάσχοντος. Συνεπώς η προκλητική δράση της άσκησης δεν αφορά μόνο τον υγιή πληθυσμό αλλά και αυτούς που ήδη νοσούν ή κατάφεραν να επιβιώσουν από τον καρκίνο.
Το ανθρώπινο σώμα είναι τόσο άρτια δομημένο που έχει πολλά επίπεδα αντίστασης και μάχης ώστε να διασφαλίσει την ακεραιότητά του. Ένα από αυτά είναι ο αντιοξειδωτικός μηχανισμός που εμφανίζουν τα κύτταρά του. Χάρη σε αυτόν απομακρύνονται όλες οι βλαβερές ουσίες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν οποιαδήποτε διαταραχή. Οι οξειδωτικοί παράγοντες (ROS/RONS) είναι μόρια οξυγόνου και αζώτου αντίστοιχα και τα περισσότερα από αυτά ονομάζονται ελεύθερες ρίζες. Οι ελεύθερες ρίζες είναι σημαντικές για τη λειτουργία του κυττάρου και την ενίσχυση του αμυντικού του μηχανισμού, όταν βρίσκονται σε χαμηλή συγκέντρωση. Οι ίδιες όμως σε υψηλή συγκέντρωση προκαλούν ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα. Δηλαδή προκαλούν κυτταρικές βλάβες και με βάση τη σύγχρονη βιβλιογραφία έως και καρκινογένεση. Οι μηχανισμοί που επηρεάζουν την ποσότητα των ελεύθερων ριζών είναι ενδογενείς αλλά και εξωγενείς. Η υπερβολική συσσώρευσή τους προκαλείται είτε απ’ την αύξησή τους είτε από την ανικανότητα του ίδιου του κυττάρου να τις απομακρύνει. Ο όρος που εξηγεί την παραπάνω συνθήκη είναι το οξειδωτικό στρες. Το οξειδωτικό στρες αναφέρεται σε μια παθολογική κατάσταση που βρίσκεται το κύτταρο και μαρτυρά τη δυσαναλογία των οξειδωτικών παραγόντων και των αντιοξειδωτικών μηχανισμών. Η ύπαρξη οξειδωτικού στρες επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τον μηχανισμό της καρκινογένεσης καθώς ασκεί μεγάλη επίδραση σε όλα τα στάδια.
Η άσκηση παρέχει προστασία και ενίσχυση του οργανισμού στο στάδιο τόσο της προώθησης όσο και της μετάστασης. Συγκεκριμένα η μέτριας έντασης άσκηση οδηγεί σε χαμηλά επίπεδα παραγωγής ROS/RONS που διεγείρουν τη λειτουργία αντιοξειδωτικού γονιδίου το οποίο απομακρύνει τα μόρια αυτά, καταλύει τη φλεγμονή που δημιουργείται και διορθώνει τις βλάβες του DNA. Με απλά λόγια. Μέσω της άσκησης μέτριας έντασης απομακρύνονται οι βλαβερές ουσίες που προκαλούν αλλαγές στο DNA και έτσι επιτελείται ευκολότερα η επιδιόρθωσή του. Αυτό το στάδιο είναι και το πιο σημαντικό απ’ όλα όσον αφορά την πρόληψη ενάντια στην καρκινογένεση καθώς δεν επιτρέπεται στα καρκινικά κύτταρα να εγκαθιδρυθούν στον οργανισμό και να διατηρηθούν. Το φορτίο της άσκησης δηλαδή- μέτριας έντασης, χαμηλής έντασης, υψηλής έντασης- είναι αυτό που ρυθμίζει σε μεγάλο βαθμό το ρόλο της δραστηριότητας των μορίων οξυγόνου και αζώτου. Τα μόρια οξυγόνου και αζώτου μπορούν να δράσουν ως φύλακες έναντι του καρκίνου, όταν βρίσκονται σε χαμηλές συγκεντρώσεις, αλλά και ως σύμμαχοι του καρκίνου σε υψηλές συγκεντρώσεις. Έντονης έντασης άσκηση για παρατεταμένο χρονικό διάστημα δημιουργεί οξειδωτικό στρες και υπερσυσσώρευση μορίων ROS/RONS. Παρόλο που ο ανθρώπινος οργανισμός έχει την ικανότητα να αυτοπροστατεύεται, η εξωτερική ενίσχυσή του είναι μείζονος σημασίας. Η επίδοση σε συστηματική άσκηση μέτριας έντασης ή μεγάλης έντασης χωρίς να αγγίζονται τα όρια του οξειδωτικού στρες, καθώς και η λήψη αντιοξειδωτικών παραγόντων που παρέχονται από τη διατροφή συμβάλλουν στην περαιτέρω ενίσχυση του αντιοξειδωτικού μηχανισμού. Ο προστατευτικός ρόλος της άσκησης απέναντί στον καρκίνο δεν περιορίζεται μόνο στην αύξηση της αντιοξειδωτικής ικανότητας του κυττάρου, αλλά και στη ρύθμιση των επιπέδων ορισμένων ορμονών που σχετίζονται με τον καρκίνο. Οι γνωστές στους περισσότερους ορμόνες όπως η ινσουλίνη, τα οιστρογόνα, ο αυξητικός ινσουλινόμορφος παράγοντας και άλλα έχουν ρόλο αναβολικό. Ο φυσιολογικός τους ρόλος δηλαδή είναι η ανάπτυξη των ιστών του σώματος που επιταχύνεται μέσω του πολλαπλασιασμού των κυττάρων. Μία ενδεχόμενη αύξησης των τιμών τους που συσχετίζεται άμεσα με την παχυσαρκία, την εμμηνόπαυση και την ορμονοθεραπεία, αυξάνει τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων και κατ’ επέκταση αυτών που ενδεχομένως έχουν υποστεί μετάλλαξη. Με αυτόν τον τρόπο οι ορμόνες αυτές άθελά τους ενισχύουν τον μηχανισμό της καρκινογένεσης. Η άσκηση είναι ικανή να ρυθμίσει τα επίπεδα αυτών των ορμονών και να εμποδίσει την εξέλιξη αυτής της νόσου περαιτέρω. Η συμβολή της είναι άμεση καθώς ρυθμίζει τα επίπεδα των ορμονών αυτών ή έμμεση μέσω της μείωσης του σωματικού λίπους που σχετίζεται με την άνοδό τους. Από τα γενικά χαρακτηριστικά της άσκησης ορισμένα είναι αυτά που μπορούν να διαχειριστούν αυτές τις μεταβολές. Η άσκηση συγκεκριμένα που είναι αερόβιου τύπου (ποδήλατο, κολύμπι κλπ) με μέτρια ένταση είναι ικανή να μειώσει σημαντικά την πιθανότητα καρκινογένεσης αλλά και μετάστασης του καρκίνου.
Ποτέ δεν είναι αργά για να ασχοληθεί κάποιος με την άσκηση, καθώς μερικοί τύποι καρκίνου αποφεύγονται από την πιο πρόσφατη επίδοση σε αυτήν παρά από την επίδοση κατά την παιδική και εφηβική ηλικία.
Από το βιβλίο της Χριστιάνας Λέκκα «Άσκηση και καρκίνος»
Διαβάστε επίσης...
Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ
Το δέρμα είναι ένας ζωντανός οργανισμός που επηρεάζεται απ’ το περιβάλλον, το στρες, τις τοξίνες και την ακτινοβολία
Περισσότερα
Μήπως Σας Λείπει Φυλλικό Οξύ; Δείτε Τα Συμπτώματα!
Δείτε Τα Συμπτώματα που φανερώνουν ότι σας λείπει φυλλικό οξύ
Περισσότερα
