Όραση : Αιτίες και πρόληψη

ΓΕΝΙΚΑ

Μπορεί να ειπωθεί ότι η όραση είναι η πιο ανεπτυγμένη αίσθηση. Τα πιο συχνά προβλήματα όρασης είναι οι διαταραχές της διάθλασης, δηλαδή του τρόπου με τον οποίο οι ακτίνες κάμπτονται μέσα στο μάτι προκειμένου οι εικόνες να φτάσουν στον εγκέφαλο. Τρανά παραδείγματα διαταραχών διάθλασης είναι η μυωπία, η υπερμετρωπία και ο αστιγματισμός.

Υπάρχουν και άλλα προβλήματα που σχετίζονται με την όραση, όπως είναι η αχρωματοψία, η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς, η νυκταλωπία, ο καταρράκτης, η επιπεφυκίτιδα, το γλαύκωμα κ.ά., τα οποία μπορούν όμως να θεραπευτούν με την κατάλληλη αγωγή. 

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

•Μυωπία: χαρακτηρίζεται από θολή όραση, όταν κάποιος κοιτάζει αντικείμενα που βρίσκονται σε μακρινή απόσταση.

•Υπερμετρωπία: χαρακτηρίζεται από θολή όραση, όταν κάποιος κοιτάζει αντικείμενα που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση.

•Αστιγματισμός: χαρακτηρίζεται από το γεγονός ότι ο ασθενής βλέπει κάθετες ή οριζόντιες, βολές ή εντελώς παραμορφωμένες γραμμές.

•Αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς: χαρακτηρίζεται από αιφνίδιες λάμψεις και απώλεια κεντρικής ή περιφερειακής όρασης.

•Αχρωματοψία: χαρακτηρίζεται από δυσκολία διάκρισης των χρωμάτων και συγκεκριμένα του κόκκινου από το πράσινο όταν ο φωτισμός είναι ανεπαρκής.

•Νυκταλωπία: χαρακτηρίζεται από δυσκολία διάκρισης αντικειμένων σε ανεπαρκή φωτισμό.

ΕΝΗΜΕΡΩΣΤΕ ΑΜΕΣΑ ΤΟ ΓΙΑΤΡΟ ΣΑΣ ΟΤΑΝ…

•Παρουσιάσετε συμπτώματα που υποδεικνύουν αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς.

•Αποκτήσετε μεγάλη ευαισθησία στο έντονο φως.

•Μπει στο μάτι σας κάποιο αντικείμενο, το οποίο δεν φεύγει με νερό.

•Νιώσετε ενόχληση από τους φακούς επαφής σας.

•Χτυπήσετε ή κοπείτε στην περιοχή γύρω από το μάτι και το γεγονός αυτό επηρεάσει τη λειτουργία της όρασής σας.

ΑΙΤΙΕΣ

•Μυωπία: προσβάλλει περίπου το 20% του πληθυσμού, παρουσιάζεται στην παιδική ηλικία και σταθεροποιείται μετά την ηλικία των 20 χρόνων. Κάνει την εμφάνισή της σε μέλη της ίδιας οικογένειας και προσβάλλει εξίσου και τα δύο φύλα. Στη συγκεκριμένη πάθηση, οι εικόνες αντί να εστιάζονται μπροστά στον αμφιβληστροειδή, εστιάζονται πάνω του και γι’ αυτό τα αντικείμενα που βρίσκονται σε μακρινή απόσταση φαίνονται θολά. Για το λόγο αυτό, αυτός που πάσχει από μυωπία προκειμένου να διαβάσει ένα βιβλίο, το κρατάει πολύ κοντά στα μάτια του.

•Υπερμετρωπία: είναι η ακριβώς αντίθετη πάθηση της μυωπίας, καθώς στην περίπτωση αυτή οι εικόνες εστιάζονται πίσω από τον αμφιβληστροειδή, κάνοντας έτσι τα αντικείμενα που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση να φαίνονται θολά.

•Αστιγματισμός: πρόκειται για την πάθηση των ματιών που συνυπάρχει με τη μυωπία και την υπερμετρωπία και κάνει την εμφάνισή της όταν το μάτι δε διαθέτει συγκεκριμένο εστιακό σημείο. Συνήθως, υφίσταται από τη γέννηση και παραμένει στάσιμη. Δηλαδή ούτε επιδεινώνεται ούτε βελτιώνεται. Τις περισσότερες φορές οφείλεται σε κάποια ανωμαλία του φακού ή σε ανομοιόμορφο σχήμα του κερατοειδούς υμένα. Κύριο χαρακτηριστικό του είναι η παραμόρφωση της εικόνας, κατά την οποία άλλα αντικείμενα διακρίνονται θολά, ενώ άλλα πολύ καθαρά. 

•Πρεσβυωπία: προσβάλλει τα άτομα όταν αυτά βρίσκονται στην ηλικία των 40 ετών και χαρακτηρίζεται από θόλωση της όρασης στη συνήθη απόσταση διαβάσματος.

•Αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς: προκύπτει όταν κάποιο τμήμα ενός στρώματος του αμφιβληστροειδούς αλλάζει θέση ή όταν δημιουργείται κάποια τρύπα ή κάποιο σχίσιμο. Εάν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, τα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς πεθαίνουν, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει και σε τύφλωση. Μεγαλύτερες πιθανότητες έχουν να εμφανίσουν αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς όσοι έχουν ήδη μυωπία, κακώσεις ή χειρουργικές επεμβάσεις στο μάτι και εκ γενετής λέπτυνση του αμφιβληστροειδικού ιστού.

•Αχρωματοψία: προσβάλλει περίπου το 8% του ανδρικού πληθυσμού και προκαλείται όταν διαταράσσονται τα κύτταρα εκείνα του αμφιβληστροειδούς, που αντιδρούν στα χρώματα. Η αχρωματοψία συνίσταται σε δυσκολία διάκρισης του κόκκινου από το πράσινο χρώμα υπό συνθήκες χαμηλού φωτισμού. Ωστόσο, η διάκριση των χρωμάτων είναι ευκρινέστατη όταν το φως είναι έντονο. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, η διάκριση των χρωμάτων είναι αδύνατη και η όραση ανταποκρίνεται μόνο σε αποχρώσεις του γκρίζου.

•Νυκταλωπία: πρόκειται για την αδυναμία κάποιου να δει υπό συνθήκες χαμηλού φωτισμού και παρουσιάζεται όταν αρχίζουν να καταστρέφονται τα κύτταρα εκείνα του αμφιβληστροειδούς που διακρίνουν το φως από το σκοτάδι. Η αιτία του φαινομένου αυτού παραμένει αδιευκρίνιστη, ωστόσο, μπορεί να σχετίζεται με κάποια ηπατική διαταραχή ή πάθηση του αμφιβληστροειδούς, καθώς επίσης και με έλλειψη βιταμίνης Α. 

•Κοπιωπία: πρόκειται για την κόπωση των μυών του ματιού και δεν έχει αρνητικές συνέπειες για τη λειτουργία της όρασης. Τις περισσότερες φορές οφείλεται σε παρατεταμένη εστίαση της όρασης σε συγκεκριμένο σημείο, γεγονός που κουράζει τους μυς των ματιών και μπορεί να προκαλέσει οπτικές διαταραχές ή και πονοκέφαλο.

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ

Συνίστανται σε οφθαλμολογική εξέταση για έλεγχο των εξωτερικών και εσωτερικών τμημάτων του ματιού και της κίνησής του.

Το τεστ που εφαρμόζεται ευρύτερα για τον σκοπό αυτό είναι το τεστ «Snellen», το οποίο χρησιμοποιεί γράμματα όλο και μικρότερου μεγέθους προκειμένου να μετρήσει τη δυνατότητα της όρασης και να διαπιστώσει την ύπαρξη ή όχι μυωπίας, υπερμετρωπίας, αστιγματισμού ή καταρράκτη.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Όταν διαπιστωθεί διαταραχή της όρασης, η συμβατική ιατρική προτείνει συνήθως τη χρήση διορθωτικών γυαλιών ή φακών επαφής, ενώ όταν η κατάσταση είναι σοβαρότερη υπάρχει ενδεχόμενο χειρουργικής επέμβασης, για την οποία δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας καθώς υπάρχουν πολλές εξελιγμένες μέθοδοι, οι οποίες έχουν υψηλό ποσοστό επιτυχίας.

ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως μυωπία, υπερμετρωπία και αστιγματισμό, η συμβατική ιατρική συνιστά χρήση διορθωτικών γυαλιών. Σε κάποιες άλλες, όπως π.χ. στον καταρράκτη και στην αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς συνιστά χειρουργική επέμβαση. Ειδικότερα:

•Για την αντιμετώπιση της μυωπίας συνιστάται συνήθως χρήση διορθωτικών γυαλιών ή φακών επαφής, ενώ όταν η κατάσταση είναι σοβαρότερη μπορεί να χρειαστεί κάποια μικρή χειρουργική επέμβαση, η οποία όμως ενδέχεται να έχει ορισμένες επιπλοκές, όπως λ.χ. αστάθεια στην όραση ή λοίμωξη στον κερατοειδή. Σε παρόμοια περίπτωση μπορεί επίσης να γίνει εγχείρηση με ακτίνες λέιζερ Excimer, η οποία έχει παρεμφερή αποτελέσματα με αυτά της κλασικής χειρουργικής επέμβασης.

•Για την αντιμετώπιση της υπερμετρωπίας σε περίπτωση που επιμείνει μετά την ενηλικίωση, το πιθανότερο είναι να σας δοθούν γυαλιά ή φακοί επαφής.

•Για την αντιμετώπιση του αστιγματισμού, ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος θεραπείας είναι η χρήση φακών επαφής ή διορθωτικών γυαλιών, που θα βελτιώσουν το αποτέλεσμα της ανομοιομορφίας του κερατοειδούς.

•Για την αντιμετώπιση ορισμένων περιπτώσεων αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς ενδείκνυται συνήθως χειρουργική επέμβαση με λέιζερ και σε περίπτωση που η βλάβη είναι εκτεταμένη, μπορεί να χρειαστεί πρόσθετη εγχείρηση.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ

Οι εναλλακτικές μέθοδοι θεραπείας δρουν συνήθως συμπληρωματικά των συμβατικών ιατρικών μεθόδων και αποσκοπούν στη διόρθωση της έλλειψης βιταμινών ή μετάλλων που σχετίζονται με προβλήματα της όρασης και στην ανακούφιση της κόπωσης των ματιών. Εάν σκοπεύετε να χρησιμοποιήσετε κάποια εναλλακτική μέθοδο θεραπείας, μπορείτε να επιλέξετε κάποια από τις ακόλουθες:

•Φυτοθεραπεία: μια δόση 200 mg μύρτιλλου θεωρείται αρκετή για να βελτιώσει την κυκλοφορία του αίματος στα αγγεία του ματιού στα άτομα που πάσχουν από μυωπία ή νυκταλωπία.

•Σημεία πίεσης: ήπιες μαλάξεις σε συγκεκριμένα σημεία μπορούν να χαλαρώσουν τους μυς και να ξεκουράσουν τα μάτια.

•Ομοιοπαθητική: σε περίπτωση που παρουσιάσετε κοπιωπία η ομοιοπαθητική συνιστά λήψη του φαρμάκου Ruta.

•Διατροφή: εάν πάσχετε από νυκταλωπία, μπορείτε να ενδυναμώσετε τον αμφιβληστροειδή σας λαμβάνοντας σε καθημερινή βάση ψευδάργυρο ή βιταμίνη Α. Επίσης, για να προστατεύσετε τον αμφιβληστροειδή σας, μπορείτε ακόμη να λάβετε σελήνιο, μαγνήσιο και βιταμίνη C.

Αντιμετώπιση στο σπίτι

•Ξεκουράστε τα μάτια σας ξαπλώνοντας σε ένα σκοτεινό δωμάτιο και σκεπάζοντάς τα με κάτι.

•Τοποθετήστε πάνω τους μια χοντρή φέτα αγγουριού και χαλαρώστε.

•Σε περίπτωση που για κάποιο λόγο έχουν ερεθιστεί, κάντε πλύσεις με χαμομήλι ή ευφρασία.

ΠΡΟΛΗΨΗ

•Φροντίστε να διατηρείτε τα μάτια σας όσο το δυνατόν πιο ξεκούραστα.

•Λαμβάνετε επαρκή ποσότητα βιταμίνης Α.

•Μειώστε την κατανάλωση ραφιναρισμένης ζάχαρης.

•Κόψτε το κάπνισμα, διαφορετικά μειώστε το.

•Φροντίστε να περιορίσετε την έκθεσή σας σε τοξικές ουσίες του περιβάλλοντος, όπως καυσαέρια, καπνό τσιγάρου κ.ά.

•Μειώστε τη σωματική σας κούραση, διότι επιδρά αρνητικά στην κυκλοφορία του αίματος και κατά συνέπεια στη λειτουργία της όρασης.