Η Ψυχολογία και η Φιλοσοφία του Κάρμα

Το κάρμα είναι ο νόμος της αιτίας και του αποτελέσματος που επεκτείνεται στις ανθρώπινες υποθέσεις. Η θεωρία του κάρμα απηχείται στον Πλάτωνα και ακόμη και στη Βίβλο. Οι Ινδουιστές και οι Βουδιστές επιθυμούν να διασφαλίσουν ότι η θεωρία του κάρμα είναι κάτι περισσότερο από μια έκκληση στο γυμνό συμφέρον.

Το κάρμα, η διασύνδεση αιτίας και αποτελέσματος, αντιπροσωπεύεται συχνά από έναν ατελείωτο κόμπο.

Το κάρμα, που συχνά παρεξηγείται ως μοίρα ή πεπρωμένο, εννοείται ως ένας αιτιώδης νόμος με τον οποίο οι τρόποι εμπλοκής μας έρχονται να καθορίσουν τη θέση και την κατάστασή μας. Σύμφωνα με αρκετές ινδικές θρησκείες, το κάρμα είναι ο νόμος της αιτίας και του αποτελέσματος που επεκτείνεται στις ανθρώπινες υποθέσεις. κάθε περίπτωση σκέψης, ομιλίας και πράξης είναι μια αιτία και όλες οι εμπειρίες μας είναι τα αποτελέσματά τους.

Το κάρμα, καλό και κακό, αναφέρεται συχνά ως punya («αξία») και paap («άδικο»). Ακόμα κι αν η punya δεν αποδίδει αμέσως, ή φαίνεται να αποδίδει, το κάνει μακροπρόθεσμα, γι' αυτό το κάρμα συνδέεται με τη σαμσάρα, τη μετεμψύχωση της ζωής, με μελλοντικές γεννήσεις που εξαρτώνται από τη συσσωρευμένη ισορροπία του paap και του punya.

Ελληνικοί Παραλληλισμοί

Στην αρχή της Δημοκρατίας του Πλάτωνα, ο σοφιστής Θρασύμαχος υποστηρίζει ότι δεν είναι ο δίκαιος αλλά ο άδικος που ανθίζει και ότι ο τύραννος, όντας ο πιο πονηρός από τους ανθρώπους, είναι και ο πιο ευτυχισμένος. Στο τέλος της Δημοκρατίας, στον Μύθο του Ερ, ο Πλάτων καταφεύγει στη μετενσάρκωση για να εγγυηθεί ότι οι αληθινά απλώς θα βγαίνουν πάντα στην κορυφή, με κάθε ψυχή να επιλέγει την επόμενη ζωή της σύμφωνα με τη σοφία της. Σε αυτό και σε άλλα πράγματα, ο Πλάτων επηρεάστηκε από τον Πυθαγόρα (π. 495 π.Χ.), ο οποίος, όπως οι Ινδοί, πίστευε στη μετεμψύχωση της ψυχής.

Η Μεταφορά του Κάρμα

Αν και το κάρμα είναι ατομικό, πιστεύεται ότι σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να μεταφερθεί - για παράδειγμα, από έναν ετοιμοθάνατο πατέρα στον γιο του, με τον γιο να είναι, ουσιαστικά, η συνέχεια του πατέρα. Αυτή η ιεροτελεστία, στην οποία ο πατέρας τοποθετείται πάνω από τον γιο του και αγγίζει τα όργανά του με τα δικά του, εκτίθεται στο Kaushitaki Upanishad.

Η Λειτουργία του Κάρμα και οι Χριστιανικοί Παραλληλισμοί

Το κάρμα εξυπηρετεί τον ίδιο σκοπό με τον Εδέμ παρέχοντας το κύριο κίνητρο για να ζήσετε μια ηθική ζωή. Στη χριστιανική παράδοση, πιστεύεται ότι η ψυχή του πρόσφατα αποθανόντος κρίνεται και στέλνεται στον παράδεισο, την κόλαση ή το καθαρτήριο. Έπειτα, υπάρχει και η Τελευταία Κρίση που γίνεται μετά τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού και την ανάσταση των νεκρών.

Στην Προς Γαλάτες Επιστολή, ο Άγιος Παύλος προειδοποιεί: «Μην πλανηθείτε. Ο Θεός δεν κοροϊδεύεται· γιατί ό,τι σπείρει ο άνθρωπος, αυτό θα θερίσει». Σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη, η τιμωρία μπορεί να επεκταθεί ακόμη και στις επόμενες γενιές, δηλαδή στους μελλοντικούς εαυτούς:

Ο Κύριος είναι μακρόθυμος, και με μεγάλο έλεος, συγχωρεί την ανομία και την παράβαση, και με κανέναν τρόπο δεν καθαρίζει τους ένοχους, επισκέπτεται την ανομία των πατέρων στα παιδιά μέχρι την τρίτη και τέταρτη γενιά.

Το κάρμα εξυπηρετεί επίσης άλλους σκοπούς, όπως η λογιστική για την ύπαρξη του κακού, ο εξορθολογισμός της αναγέννησης (η οποία θα μπορούσε επίσης να λειτουργήσει ανεξάρτητα από το κάρμα) και η παροχή ενός σωτηριολογικού στόχου τελικής απελευθέρωσης.

Κατά τον καθορισμό των περιστάσεων και ακόμη και της ιδιοσυγκρασίας μας, το κάρμα μπορεί να περιορίζει τις επιλογές μας, αλλά δεν μας στερεί την επιλογή και τη σκέψη, επιτρέποντάς του να συγχωρεί τις κοινωνικές ανισότητες και το σύστημα των καστών ενώ ταυτόχρονα επιβεβαιώνει την ανθρώπινη ελευθερία.

Η Φιλοσοφία του Κάρμα

Η σημασία του κάρμα, και ο βαθμός ελευθερίας και αποφασιστικότητας μέσα σε αυτό, είναι θέμα συζήτησης μεταξύ των ινδουιστικών σχολών.

Αλλά ακόμα κι αν η θεωρία του κάρμα δεν είναι κυριολεκτικά αληθινή, είναι τουλάχιστον μεταφορικά αληθινή. Το να είσαι καλός αποδίδει, έστω και με ψυχική ηρεμία και ψυχική υγεία.

Σε ποια περίπτωση, είναι η θεωρία του κάρμα μια σταθερή βάση για την ηθική ή μια έκκληση στο γυμνό προσωπικό συμφέρον;

Ένας τρόπος αντιμετώπισης αυτού του προβλήματος, που έχει ληφθεί, είναι να διευρυνθεί το εύρος του κάρμα ώστε να συμπεριλάβει σκέψεις καθώς και ενέργειες, έτσι ώστε το σύστημα να καταστεί αδύνατο να παίξει.

Το να κάνεις το σωστό για τον λάθος λόγο δεν είναι το ίδιο και δεν νιώθεις το ίδιο, όπως το να το κάνεις για τον σωστό λόγο. Σύμφωνα με το Great Forest Upanishad, η πραγματικά ενάρετη πράξη είναι αυτή που δεν επιθυμεί. Όπως ο Στωικός τοξότης, κάποιος πρέπει να συγκεντρωθεί στο να κάνει το σωστό, στο μέγιστο των δυνατοτήτων του, χωρίς να προσκολλάται στο αποτέλεσμα. Γιατί η ζωή και η δυστυχία προκύπτουν από την προσκόλληση.

Η Βουδιστική Λύση

Ο Βούδας είχε έναν άλλο τρόπο να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, ο οποίος είναι να αρνηθεί τη μεταφυσική διάκριση μεταξύ του εαυτού και των άλλων, έτσι ώστε το να βοηθάς τους άλλους είναι το ίδιο με το να βοηθάς τον εαυτό σου.

Ο Αριστοτέλης κάνει μια παρόμοια κίνηση στη Νικομάχεια Ηθική, όταν λέει ότι δεν υπάρχει σύγκρουση μεταξύ της βοήθειας ενός φίλου και το να βοηθάει κανείς τον εαυτό του στο βαθμό που είναι τέλειος φίλος είναι σαν άλλος εαυτός.

Όταν είμαστε καλοί με τον άλλον, είμαστε καλοί με όλους, συμπεριλαμβανομένου του εαυτού μας, γιατί η διάκριση είναι μια ψευδαίσθηση και το κάρμα ταξιδεύει. Αν δεν έχουμε εαυτό, γιατί οι Βουδιστές δεν εγκατέλειψαν εντελώς το κάρμα και τη σαμσάρα;

Εν μέρει, επειδή το κάρμα μπορεί ακόμα να λειτουργεί απουσία ενός Εαυτού ή Άτμα, με τις μελλοντικές ενσαρκώσεις να εξαρτώνται από το άθροισμα όλων των καρμικών ενεργειών που έχουν τεθεί στον κόσμο.

Κάθε άτομο – οι γονείς του, οι δάσκαλοί τους, και οι γονείς και οι δάσκαλοί τους – είναι η ενσάρκωση κάθε καρμικής δράσης που έχει ξαναγίνει. Κάθε μας δράση αντηχεί στο τέλος του χρόνου.

Πηγές

• Plato, Republic, Book X.
• Kaushitaki Upanishad 2.15.
• Bible: Letter to the Galatians 6:7.
• Bible: Numbers 14:18 (KJV).
• Great Forest Upanishad 4.4.5.
• Aristotle, Nicomachean Ethics, Book IX.