Σεξουαλικότητα και εφηβεία

Οδηγός για να αντιμετωπίσουν οι γονείς τη δύσκολη περίοδο της εφηβείας δημιουργώντας με τα παιδιά τους μια σχέση «συμμαχίας» και εμπιστοσύνης.

Πότε πρέπει να μιλήσετε στο παιδί σας για το σεξ; Τι πρέπει να του πείτε και πώς;

Η εφηβεία είναι από τις ομορφότερες αλλά και από τις πιο δύσκολες περιόδους της ζωής, τόσο για τους ίδιους τους έφηβους όσο και για τους γονείς. Πρόκειται για μια περίοδο όπου το παιδί έρχεται σε επαφή με τη σεξουαλικότητά του και την ταυτότητα του φύλου του, μαθαίνει να λειτουργεί μέσα σε αυτό, γι’ αυτό η σωστή καθοδήγηση παίζουν τον σημαντικότερο ρόλο. Μπορεί να ξεκινήσει από τα 10 χρόνια και να διαρκέσει μέχρι και τα 19.

Πότε να του μιλήσω για το σεξ;

Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση πρέπει να ξεκινήσει από πολύ μικρή ηλικία, από τότε που αρχίζει και καταλαβαίνει τον εαυτό του, δηλαδή στη νηπιακή περίπου ηλικία και όχι να περιμένουμε να μπει στην εφηβεία. Ήδη από 3-4 χρονών τα παιδιά έχουν απορίες για τα γεννητικά τους όργανα και για το πώς έρχονται τα παιδιά. Πρόκειται για μια δύσκολη συζήτηση την οποία οι γονείς προσπαθούν να αποφύγουν γιατί τη θεωρούν ταμπού. Πρέπει όμως να σκεφτείτε ότι αν τα παιδιά σας δεν ενημερωθούν γι’ αυτή την τόσο σημαντική παράμετρο για τη ζωή τους από εσάς, θα γίνει από τα μέσα ή τους φίλους τους. Μια τέτοια ενημέρωση σίγουρα θα είναι στρεβλή και δεν θα τους δείξει τις αρνητικές συνέπειες που μπορεί να έχει (ασθένειες, ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη κ.λ.π.). Πρέπει λοιπόν ο γονιός να καταλάβει πότε το παιδί είναι έτοιμο για μια τέτοια συζήτηση.

Το μήνυμα είναι άμεσο

Γονείς με ήρεμη γεμάτη ικανοποίηση σεξουαλική ζωή και υγιείς σχέσεις αγάπης και τρυφερότητας μεταξύ τους δε χρειάζονται οδηγίες για τη σωστή ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη των παιδιών, καθώς το μήνυμα περνάει από μόνο του στα παιδιά. 

Τι να του πω και πώς;

Όταν θα μπορέσει ο γονιός να ξεκινήσει τη συζήτηση για το σεξ με το παιδί του θα πρέπει να ακολουθήσει τους εξής «κανόνες»:

• Πείτε την αλήθεια

Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού θα πρέπει ο γονιός να μιλήσει με ειλικρίνεια για ονοματίζοντας τα μέλη κανονικά και όχι επινοώντας λέξεις για να περιγράψει τη σεξουαλική ανατομία, γιατί με αυτόν τον τρόπο δίνει στο παιδί το μήνυμα ότι αυτά τα μέρη του σώματος είναι διαφορετικά, περιβάλλονται με μυστικότητα και δημιουργούν αμηχανία. Αν πει ψέματα ή μισή αλήθεια, όταν φανερωθεί το παιδί θα χάσει την εμπιστοσύνη προς το γονιό.

• Και οι 2 γονείς

Παλιότερα υποστηρίζανε ότι αυτή τη συζήτηση πρέπει να την κάνει η μητέρα με την κόρη και ο πατέρας με τον γιο. Αυτό δεν ισχύει απόλυτα. Καλό θα είναι στην πρώτη συζήτηση να είναι και οι 2 γονείς μπροστά ώστε το παιδί όταν θα έχει κάποια απορία να «επιλέξει» ποιον γονιό θα πλησιάσει, αφού με αυτόν θα αισθάνεται πιο άνετα.

• Προετοιμαστείτε κατάλληλα

Πριν ξεκινήσετε την οποιαδήποτε συζήτηση με τον έφηβο να είστε σίγουροι ότι έχετε προετοιμαστείτε κατάλληλα. Θα πρέπει να ξεπεράσετε κάθε δικό σας ταμπού και φόβο και να μιλήσετε ελεύθερα μαζί του και κυρίως χωρίς να κριτικάρετε.

• Απενοχοποιήστε το σεξ

Προσπαθήστε να περάσετε το μήνυμα στο παιδί ότι το σεξ είναι μια φυσιολογική ανθρώπινη λειτουργία που πηγάζει από το ένστικτο της σεξουαλικότητας και αισθήματα ενοχής, ντροπής και φόβου μόνο κακό μπορούν να προκαλέσουν.

• «Το έχουν κάνει όλοι οι άλλοι»

Αν σας εκμυστηρευτεί ότι όλοι οι φίλοι του έχουν κάνει σεξ, τότε σίγουρα κάποια στιγμή θα προχωρήσει κι το ίδιο. Όλοι οι έφηβοι νιώθουν έντονη την ανάγκη να είναι αποδεκτοί από την παρέα και γι’ αυτό μπορεί να προχωρήσει σε κάτι για το οποίο δε νιώθει έτοιμο. Εσείς πρέπει να του εξηγήσετε ότι είναι πολύ σημαντικό να κάνουμε πράγματα για τα οποία αισθανόμαστε ψυχολογικά έτοιμοι και επειδή πραγματικά τα θέλουμε και όχι επειδή μας πιέζει ο σύντροφός μας ή οι φίλοι μας.

• Συζητήστε για τις συνέπειες

Εξηγήστε του ότι όποτε και να προχωρήσει με το σύντροφό του σεξουαλικά θα πρέπει να γίνει με υπευθυνότητα χρησιμοποιώντας προφυλακτικό από την αρχή της σεξουαλικής επαφής για να αποφύγουν εγκυμοσύνη αλλά και σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Ενημερώστε το και για κάποιες ασθένειες, χωρίς όμως να το τρομάξετε.

Μπορείτε να παροτρύνετε τα παιδιά σας να επισκεφθείτε έναν γυναικολόγο ή ανδρολόγο αντίστοιχα, για να ενημερωθούν για όλα τα ζητήματα που αφορά το σεξ και από έναν ειδικό. Αυτό θα βοηθήσει τα παιδιά να κάνουν ερωτήσεις που δε μπορούσαν σε εσάς.  

Πώς αντιμετωπίζουμε τον αυνανισμό στην εφηβεία;

Τα παιδιά από την νηπιακή ηλικία ασχολούνται με το όργανό τους αντλώντας ευχαρίστηση. Όσο μεγαλώνουν και ειδικά με την είσοδο στην εφηβεία ο αυνανισμός προετοιμάζει τον έφηβο για το σεξουαλικό του άνοιγμα στην ερωτική πράξη. Είναι φυσιολογικός και στα δύο φύλα, αφού μέσα από εκεί ο έφηβος μαθαίνει το σώμα του και το ετοιμάζει για τον αυριανό του σύντροφο. Οι γονείς θα πρέπει να παραμένουν ήρεμοι και δεν πρέπει να ενοχοποιούν ούτε να υποτιμούν τον έφηβο που αυνανίζεται.

Σε διαφορετική περίπτωση το παιδί θα αποκτήσει ενοχές και μπορεί να οδηγηθεί ακόμα και σε μια δυσλειτουργική σεξουαλικά ενήλικη ζωή. Θα πρέπει μόνο να τονιστεί να γίνεται σε προσωπικό χώρο.

Έρωτας και απογοήτευση

Στην εφηβεία έρχονται και τα πρώτα σκιρτήματα για το αντίθετο φύλο. Στη σημερινή κοινωνία τα παιδιά συνηθίζουν να κάνουν πολλές σχέσεις μεταξύ τους, χωρίς απαραίτητα να υπάρχει και έρωτας μεταξύ τους. Όταν έρθει όμως ο έρωτας τότε τον βιώνουν με ιδιαίτερη ένταση.

Σε αυτή τη φάση της ζωής του ο έφηβος έχει την πεποίθηση ότι πρώτη και τελευταία φορά αισθάνεται έτσι, και ότι θα συνεχίσει να αισθάνεται με αυτόν τον τρόπο για την υπόλοιπη ζωή του. Η ερωτική απογοήτευση όμως έρχεται όταν ο χωρισμός προέρχεται από απόφαση του ενός και όχι επειδή και οι δυο σύντροφοι επιθυμούν τη διακοπή της σχέσης. Έτσι ο ένας από τους συντρόφους νιώθει εγκαταλειμμένος και βιώνει την απόρριψη.

Αν αντιληφθείτε ή σας ενημερώσει το παιδί σας για το συμβάν μην το κοροϊδέψετε λέγοντας «θα βρεις άλλον», «δε σου άξιζε» κ.λ.π. Μην επεμβαίνετε και αφήστε το να βιώσει την απογοήτευση όπως αυτό θέλει, έστω και αν αυτό σημαίνει να κλειστεί στον εαυτό του ή να προσπαθεί αν βρει καινούργιο σύντροφο.

Προτρέψτε το να κάνει νέα πράγματα ή να συνεχίσει ασχολίες που είχε παραμελήσει όπως ένα άθλημα ή μια ξένη γλώσσα. Αναζητήστε τη βοήθεια ειδικού αν διαπιστώσετε ότι ο χωρισμός αυτός γίνεται στο παιδί σας έμμονη ιδέα για καιρό, έχει αλλάξει συμπεριφορά, κλείνεται στον εαυτό του ή απειλεί να βλάψει όποιον ή όποιαν τον εγκαταλείψει, έχει αρχίσει να πίνει κρυφά αλκοόλ ή πέφτουν οι βαθμοί, αποφεύγει τις κοινωνικές επαφές κ.λπ.

Εφηβεία και ομοφυλοφιλία

Σύμφωνα με έρευνες ο μεγαλύτερος αριθμός ομοφυλόφιλων ανδρών αισθάνθηκαν πρώτη φορά έλξη για ομόφυλό τους σε ηλικία 12-17 ετών. Αυτό δεν είναι όμως δεσμευτικό για τον τελικό σεξουαλικό του προσανατολισμό, αφού συχνά οι έφηβοι πειραματίζονται.

Αν όντως το παιδί είναι ομοφυλόφιλο είναι σωστό να απευθυνθείτε σε έναν ειδικό για να μπορέσετε να το αντιμετωπίσετε χωρίς να καταστρέψετε το παιδί δημιουργώντας του ενοχές αλλά και τη σχέση σας μαζί του. Κρατήστε τη ψυχραιμία σας, δεχτείτε τη διαφορετικότητά του και βοηθήστε το να έχει μια φυσιολογική ενήλικη ζωή.

Ελληνικό Σεξολογικό Ινστιτούτο

Σύμφωνα με έρευνα του Ελληνικού Σεξολογικού Ινστιτούτου σε σύνολο 300 γυναικών ηλικίας 20-25 ετών το 23,7% δεν είχαν ακόμα ξεκινήσει τη σεξουαλική τους ζωή, ενώ στις υπόλοιπες ο μέσος όρος ηλικίας ήταν 18,8%. Αντίστοιχα για τους άνδρες 11,6% ήταν αυτοί που δεν είχαν ακόμα ερωτική επαφή ενώ η μέση ηλικία της πρώτης ολοκλήρωσης είναι 18,2%. Φαίνεται πως ο καταιγισμός θεμάτων γύρω από το σεξ και η εικόνα που δημιουργείται έχει κάνει τους νέους επιφυλακτικούς όσον αφορά τη σεξουαλικότητα και την έκφρασή της.

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία το Ελληνικό Σεξολογικό Ινστιτούτο

Το κείμενο επιμελήθηκε από την Ιωάννα Ράπτη, 
Ιατρικός Συντάκτης του περιοδικού Υγεία & Ευεξία.