ΦΟΒΟΣ, ΤΙ ΕΙΠΕ Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ;

Τί είναι ο φόβος; Στα βαθύτερα έγκατα της ανθρώπινης ψυχής, ο φόβος κατοικεί ως μια πανταχού παρούσα και τρομερή δύναμη. Είναι ένα αρχέγονο συναίσθημα, συνυφασμένο με τον ίδιο τον ιστό της ύπαρξής μας, και έχει αποτελέσει αντικείμενο προβληματισμού και γοητείας για τους φιλοσόφους ανά τους αιώνες. Ο φόβος, σαν σκιά, μας ακολουθεί στη ζωή, διαμορφώνοντας τις αποφάσεις μας, χρωματίζοντας τις εμπειρίες μας και αμφισβητώντας την κατανόησή μας για τον κόσμο. 

1. Αριστοτέλης: “Φόβος είναι ο πόνος που προκύπτει από την προσδοκία του κακού”. Τα λόγια του Αριστοτέλη φωτίζουν τη βαθιά οδυνηρή φύση του φόβου, τονίζοντας τη σύνδεσή του με την πρόβλεψη του κακού και του πόνου.

Σελίδα 103, Αυτό είναι το Βιβλίο του Αριστοτέλη II, Κεφάλαιο 4.

"Για να στραφούμε δίπλα στον Φόβο, αυτό που ακολουθεί θα δείξει τα πράγματα και τα πρόσωπα των οποίων, και τις καταστάσεις του νου στις οποίες νιώθουμε φόβο. Ο φόβος μπορεί να οριστεί ως ένας πόνος ή μια διαταραχή που οφείλεται σε μια νοητική εικόνα κάποιου καταστροφικού ή επώδυνου κακού στο μέλλον. Μόνο για καταστροφικά ή επώδυνα κακά. γιατί υπάρχουν κάποια κακά, π.χ. κακία ή βλακεία, η προοπτική της οποίας δεν μας φοβίζει: εννοώ μόνο τέτοια που ισοδυναμούν με μεγάλους πόνους ή απώλειες. Και ακόμη και αυτά μόνο αν φαίνονται ότι δεν είναι απομακρυσμένο λεωφορείο τόσο κοντά ώστε να είναι επικείμενο: δεν φοβόμαστε πράγματα που είναι πολύ μακριά: για παράδειγμα, όλοι ξέρουμε ότι θα πεθάνουμε, αλλά δεν ανησυχούμε γι' αυτό, γιατί ο θάνατος είναι όχι κοντά στο χέρι…

…ο φόβος προκαλείται από οτιδήποτε νιώθουμε ότι έχει μεγάλη δύναμη να μας καταστρέψει ή να μας βλάψει με τρόπους που τείνουν να μας προκαλούν μεγάλο πόνο. Ως εκ τούτου, οι ίδιες οι ενδείξεις τέτοιων πραγμάτων είναι τρομερές, με αποτέλεσμα να νιώθουμε ότι το ίδιο το τρομερό πράγμα είναι κοντά. (Ήταν σε αυτό το σημείο που το γατάκι μας, ο Leonard the Lionheart [είναι λίγο πάνω από 2 μήνες νέος στον πλανήτη], φύτεψε ανάμεσα στο στήθος και το στομάχι μου. Ο Leonard τώρα γουργουρίζει. Θα κάνω ό,τι μπορώ για να συνεχίσω να πληκτρολογώ) …το Η προσέγγιση του τρομερού είναι ακριβώς αυτό που εννοούμε με τον όρο «κίνδυνος». Τέτοιες ενδείξεις είναι η εχθρότητα και ο θυμός των ανθρώπων που έχουν τη δύναμη να κάνουν κάτι σε εμάς. γιατί είναι ξεκάθαρο ότι έχουν τη θέληση να το κάνουν, και έτσι είναι έτοιμοι να το κάνουν. Επίσης αδικία στην κατοχή εξουσίας. γιατί είναι η θέληση του αδίκου να κάνει το κακό που τον κάνει άδικο. Επίσης εξοργισμένος η αρετή στην κατοχή της εξουσίας. γιατί είναι ξεκάθαρο ότι, όταν είναι αγανακτισμένο, έχει πάντα τη θέληση να ανταποδώσει, και τώρα έχει τη δύναμη να το κάνει."

"Και φόβο νιώθουμε όσοι έχουν τη δύναμη να μας κάνουν κάτι, αφού τέτοιοι άνθρωποι είναι σίγουρο ότι θα είναι έτοιμοι να το κάνουν."

2. Σόρεν Κίρκεγκωρ: “Το άγχος είναι η ζάλη της ελευθερίας”. Η διορατικότητα του Κίρκεγκωρ μας υπενθυμίζει ότι ο φόβος συχνά προκύπτει από την απεραντοσύνη των επιλογών και των δυνατοτήτων που αντιμετωπίζουμε στην ύπαρξή μας.

3. Επίκουρος: “Δεν είναι τόσο η βοήθεια των φίλων μας που μας βοηθάει όσο η εμπιστοσύνη στη βοήθειά τους”. Ο φόβος συχνά διαλύεται από την καθησυχαστική παρουσία και υποστήριξη εκείνων που αγαπάμε, όπως σοφά προτείνει ο Επίκουρος.

4. Ζαν-Πολ Σαρτρ: “Για να πετύχει κανείς, πρέπει πρώτα να πιστέψει σε κάτι με τέτοιο πάθος, ώστε να γίνει πραγματικότητα”. Η υπαρξιακή προοπτική του Σαρτρ μας λέει ότι ο φόβος μπορεί να νικηθεί αν βρούμε σκοπό και πεποίθηση στις πράξεις μας.

5. Φρίντριχ Νίτσε: “Όποιος πολεμάει τέρατα πρέπει να φροντίσει να μην γίνει στην πορεία τέρας. Και αν κοιτάξεις για αρκετή ώρα σε μια άβυσσο, η άβυσσος θα κοιτάξει πίσω σε σένα”. Τα προειδοποιητικά λόγια του Νίτσε μας υπενθυμίζουν ότι ο φόβος, όταν τον αντιμετωπίζουμε, μπορεί να έχει μεταμορφωτική επίδραση στον χαρακτήρα μας.

6. Σενέκας: “Συχνότερα φοβόμαστε παρά πληγωνόμαστε, και υποφέρουμε περισσότερο στη φαντασία παρά στην πραγματικότητα”. Η στωική σοφία του Σενέκα τονίζει πώς ο φόβος συχνά μεγεθύνει τον πόνο των πιθανών γεγονότων, προκαλώντας περιττό πόνο.

7. Λάο Τζου: “Το να κυριαρχείς στους άλλους είναι δύναμη. Το να κυριαρχείς τον εαυτό σου είναι η αληθινή δύναμη”. Ο φόβος, σύμφωνα με τον Λάο Τσε, μπορεί να ξεπεραστεί με την απόκτηση ελέγχου των συναισθημάτων και των αντιδράσεων του ατόμου.

8. Ιμμάνουελ Καντ: “Η επιστήμη είναι οργανωμένη γνώση. Η σοφία είναι η οργανωμένη ζωή”. Τα λόγια του Καντ μας προτρέπουν να αναζητήσουμε τη σοφία ως μέσο για να νικήσουμε το φόβο, μετατρέποντας τη γνώση σε πηγή δύναμης.

9. Πλάτων: “Μπορούμε εύκολα να συγχωρήσουμε ένα παιδί που φοβάται το σκοτάδι- η πραγματική τραγωδία της ζωής είναι όταν οι άνθρωποι φοβούνται το φως”. Ο Πλατωνας μας ενθαρρύνει να αντιμετωπίσουμε τους φόβους μας, ακόμη και αν αυτοί γεννιούνται από τις ανησυχίες μας για τη διαφώτιση και την αυτογνωσία.

10. Ελενορ Ρούσβελτ: “Κερδίζεις δύναμη, θάρρος και αυτοπεποίθηση από κάθε εμπειρία κατά την οποία σταματάς πραγματικά να κοιτάς τον φόβο κατάματα”. Η Ρούσβελτ μας υπενθυμίζει ότι ο φόβος, όταν τον αντιμετωπίζουμε κατά μέτωπο, μπορεί να αποτελέσει καταλύτη για προσωπική ανάπτυξη και ενδυνάμωση.