Της Ειρήνης Τζελέπη, Συμβουλευτική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Pg.Dipl., MSc., City University, Λονδίνο, tzelepi@psychologynet.gr
Η ανεσταλμένη εκσπερμάτιση αφορά την επαναλαμβανόμενη δυσκολία ή μη δυνατότητα του άντρα να φτάσει στο στάδιο της εκσπερμάτισης κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής παρά το γεγονός ότι έχει προηγηθεί ένα στάδιο σεξουαλικής διέγερσης και ερεθισμού που ο ίδιος περιγράφει ως ικανοποιητικό. Πιο συγκεκριμένα, ο άντρας νιώθει κατά τη διάρκεια της ερωτικής πράξης ότι επιθυμεί να φτάσει στο στάδιο της εκσπερμάτισης, κυρίως ότι προσπαθεί πολύ για αυτό, αλλά ότι δεν καταφέρνει να ολοκληρώσει.
Πώς επηρεάζεται το ζευγάρι;
Θυμός και εκνευρισμός στο ζευγάρι
Ο άντρας που αναζητά βοήθεια από έναν ειδικό για το θέμα της ανεσταλμένης εκσπερμάτισης έχει συνήθως προσπαθήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα προκειμένου να βρει μια λύση στο πρόβλημα. Η σχέση του ζευγαριού, όπως είναι φυσικό, έχει αρχίσει να επηρεάζεται δυσμενώς. Ο θυμός έχει αρχίσει να εγκαθιδρύεται στη σχέση τους και η απογοήτευση ότι δεν θα βρεθεί λύση και, κυρίως, ικανοποίηση στην ερωτική τους ζωή. Ο ένας ή και οι δύο μπορεί πλέον να αποφεύγουν την ερωτική επαφή για να μη νιώσουν και πάλι ματαίωση, και, κυρίως, τα πολλά ερωτηματικά που τους κατακλύζουν σχετικά με «το τι ακριβώς τους συμβαίνει» και «πού βρίσκεται η λύση του προβλήματος».
Πόσο συχνά συμβαίνει;
Πόσο συχνή είναι αλήθεια η ανεσταλμένη εκσπερμάτιση στον άντρα; Παρά το γεγονός ότι αποτελεί την τρίτη πιο σημαντική σεξουαλική δυσλειτουργία στον άντρα μετά την πρόωρη εκσπερμάτιση και τη στυτική δυσλειτουργία, τα ερευνητικά δεδομένα σχετικά με το πρόβλημα αυτό δεν είναι τόσο εκτενή. Φαίνεται όμως να απασχολεί ένα ποσοστό 8-10% του αντρικού πληθυσμού σε κάποια στιγμή της ζωής του και σημαντικό μέρος του ποσοστού αυτού έχει αναβάλλει για σημαντικά μεγάλο χρονικό διάστημα την αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας. Τέλος, πολλά ζευγάρια αναζητούν επαγγελματική βοήθεια όταν αρχίζει να προκύπτει η επιθυμία τεκνοποίησης ή ο ένας από τους δύο συντρόφους «απειλεί» να εγκαταλείψει τη σχέση.
Ιατρική αξιολόγηση
Το πρώτο σημαντικό στάδιο αξιολόγησης της ανεσταλμένης εκσπερμάτισης αφορά την εξέταση και τον αποκλεισμό οποιασδήποτε πιθανής οργανικής αιτιότητας. Σημαντική επίδραση στην αναστολή της εκσπερμάτισης μπορεί να έχουν και διάφορες ουσίες, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων φαρμακευτικών ουσιών, όπως αντικαταθλιπτικών ή αντιψυχωσικών φαρμάκων.
Ψυχολογική αξιολόγηση
Πρωτογενές πρόβλημα Η ψυχολογική αξιολόγηση εξετάζει καταρχάς αν η ανεσταλμένη εκσπερμάτιση αποτελεί ένα πρωτογενές ή δευτερογενές πρόβλημα, με άλλα λόγια αν πρόκειται για μια δυσλειτουργία που αντιμετωπίζει ο άντρας από την έναρξη της σεξουαλικής του ζωής ή όχι. Στην περίπτωση της σπάνιας πρωτογενούς δυσλειτουργίας ο άντρας δεν έχει λειτουργήσει ποτέ επαρκώς φτάνοντας στο στάδιο της εκσπερμάτισης κατά τη σεξουαλική επαφή.
Δευτερογενές Το υψηλότερο ποσοστό του αντρικού πληθυσμού εντάσσεται στις περιπτώσεις της δευτερογενούς δυσλειτουργίας, στις περιπτώσεις δηλαδή εκείνες που ο άντρας λειτουργούσε απολύτως φυσιολογικά για αρκετό χρονικό διάστημα. Μάλιστα, όπως συμβαίνει και σε άλλες σεξουαλικές δυσλειτουργίες, πολλές περιπτώσεις ανεσταλμένης εκσπερμάτισης εκκινούν ουσιαστικά από απλές και ασήμαντες αφορμές, όπως η κούραση της καθημερινότητας, το στρες λόγω επαγγελματικών ή άλλων υποχρεώσεων ή και από «απλές» παρεξηγήσεις ανάμεσα στο ζευγάρι που όμως εύκολα «γιγαντώνονται», παρερμηνεύονται και εξελίσσονται σε ένα «πρόβλημα» που απαιτεί ειδική αντιμετώπιση.
Γενικευμένο ή περιστασιακό Η ανεσταλμένη εκσπερμάτιση εκτιμάται επίσης αν προκύπτει σε κάθε προσπάθεια σεξουαλικής επαφής ή υπό ορισμένες μόνο περιστάσεις. Για παράδειγμα, ένας άντρας μπορεί να μην φτάνει στο στάδιο της εκσπερμάτισης κατά τη διάρκεια της διείσδυσης. Μπορεί όμως να φτάνει στην εκσπερμάτιση με αυνανισμό, με μια συγκεκριμένη ερωτική φαντασίωση, με στοματικό έρωτα κοκ. Σημαντική είναι βέβαια και η αξιολόγηση της δημιουργίας και λειτουργίας του προβλήματος με μια συγκεκριμένη ερωτική παρτενέρ.
Άλλες ψυχικές διαταραχές Κατά την ψυχολογική αξιολόγηση εκτιμάται επίσης η ύπαρξη άλλων ψυχικών διαταραχών (ή άλλων σεξουαλικών δυσλειτουργιών) που μπορεί να οδηγούν σε έλλειψη ερωτικής επιθυμίας και ανεσταλμένη λειτουργία, όπως είναι για παράδειγμα η κατάθλιψη. Στις περιπτώσεις αυτές η ανεσταλμένη εκσπερμάτιση αποτελεί περισσότερο το αποτέλεσμα της συγκεκριμένης ψυχικής διαταραχής και η θεραπευτική αντιμετώπιση αυτής επαναφέρει και τη σεξουαλική λειτουργικότητα του ατόμου.
Να μην συγχέεται με την παλίνδρομη εκσπερμάτιση
Η ανεσταλμένη εκσπερμάτιση δεν πρέπει να συγχέεται με την περίπτωση της παλίνδρομης εκσπερμάτισης. Αυτή προκύπτει συνήθως από τη χρήση συγκεκριμένων φαρμάκων, επεμβάσεων για τον προστάτη και σε ορισμένες περιπτώσεις νευροπάθειας λόγω σακχαρώδους διαβήτη. Κατά την παλίνδρομη εκσπερμάτιση ο άντρας βιώνει οργασμό και εκσπερματώνει, αλλά το εκσπερματικό υγρό «γυρνά πίσω» (μέσα στην κύστη) παρά μπροστά και έξω από την ουρήθρα. Παρόλα αυτά η αίσθηση του οργασμού διατηρείται για τους άντρες που εκδηλώνουν παλίνδρομη εκσπερμάτιση, αν και ορισμένοι αναφέρουν μερική απώλεια της αίσθησης ευχαρίστησης κατά τη διάρκεια της επαφής.
Αίτια
Η κατανόηση της ανεσταλμένης εκσπερμάτισης αλλά και της επίδρασης του ψυχολογικού παράγοντα στην ικανότητα ελέγχου της εκσπερμάτισης γίνεται ευκολότερα αντιληπτή αν παρατηρηθεί ο τρόπος αντίδρασης του άντρα σε περιπτώσεις ελέγχου της γονιμότητας όταν του ζητείται να «δώσει» σπέρμα για μια εξέταση. Πολλοί άντρες, επίσης, δεν μπορούν να ουρήσουν όταν άλλοι τους κοιτούν ή περιμένουν μαζί τους στη σειρά. Ο έλεγχος της ούρησης και της εκσπερμάτισης είναι περίπλοκος και λειτουργεί μέσω του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Ο άντρας δεν έχει άμεσο, συνειδητό και απόλυτο έλεγχο, γι’ αυτό και η διαδικασία είναι εξαιρετικά επιρρεπής σε ψυχολογικές επιδράσεις. Πρόκειται για μια ευαίσθητη ψυχοσωματική ισορροπία, την οποία ο ίδιος χρειάζεται αρχικά να κατανοήσει σε πλήρη έκταση προκειμένου να απενοχοποιηθεί και να επωφεληθεί από μια συγκεκριμένη θεραπεία.
