Ηπατίτιδα : Τύποι και σύμπτωματα

ΓΕΝΙΚΑ

Πρόκειται για μια ασθένεια του ήπατος, η βαρύτητα της οποίας, εξαρτάται κυρίως από την αιτία που την προκαλεί, αλλά και απ' την γενική κατάσταση της υγείας του ατόμου που έχει προσβληθεί και την ηλικία του. Το ήπαρ προσβάλλεται από τον ιό και ένας μεγάλος αριθμός των κυττάρων που το αποτελούν, παθαίνουν φλεγμονή και έπειτα πολλά από αυτά νεκρώνονται. Επειδή το συκώτι έχει πολλές βασικές λειτουργίες, όπως παραγωγή χολής που είναι σημαντική για την πέψη, ρύθμιση χημικής σύνθεσης του αίματος και απομάκρυνση επικίνδυνων γι’ αυτό ουσιών, η ηπατίτιδα θεωρείται πολύ σοβαρή ασθένεια.

Οι διαταραχές του ήπατος περιλαμβάνουν πέντε είδη ηπατίτιδας: Α, Β, C, D και E. Υπάρχει ποικιλία όσον αφορά στους τρόπους με τους οποίους μεταδίδονται αυτοί οι ιοί. Το κοινό σημείο τους είναι η πρόκληση φλεγμονής στο συκώτι. Υπάρχει, επίσης και η ηπατίτιδα, που οφείλεται σε υπέρμετρη χρήση αλκοόλ, ή φαρμάκων και σε πρόσληψη διαφόρων περιβαλλοντικών τοξινών.

Η οξεία φάση της νόσου διαρκεί 15 – 20 ημέρες, όμως για την πλήρη αποκατάσταση του ασθενή απαιτούνται περίπου εννέα εβδομάδες. Δεν υπάρχει χρόνια μορφή της ασθένειας, δηλαδή κάποιος που έχει περάσει ηπατίτιδα δεν μπορεί να προσβληθεί ξανά από τη νόσο. Υπάρχουν, βέβαια, και οι περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες η ηπατίτιδα μπορεί να πάρει επιθετική μορφή, να γίνει χρόνια και να καταστρέψει το ήπαρ, κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει σε κίρρωση, δηλαδή ακόμη και σε θάνατο.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Συνήθως, η ασθένεια είναι ήπιας μορφής και περιορίζεται από μόνη της. Έχουν περιγραφεί και περιπτώσεις ασθενών που περνούν ηπατίτιδα χωρίς να παρουσιάσουν κλινικά συμπτώματα. Κάποτε, όμως, μπορεί να παρουσιάσουν συμπτώματα γρίπης μόνο, δηλαδή πυρετό, αδιαθεσία, ανορεξία, μυϊκούς πόνους, ναυτίες, εμετούς, διάρροια και κούραση.  Τα συμπτώματα εξαρτώνται από την αιτία που προκάλεσε την ηπατίτιδα, όπως επίσης και από τη σοβαρότητα και έκταση των βλαβών που έχει υποστεί το ήπαρ. Συγκεκριμένα, τις περισσότερες φορές παρουσιάζονται:

• Κακουχία, εύκολη κόπωση, ανορεξία.
• Πόνος στους μύες και στις αρθρώσεις.
• Εμετός, ναυτία, διάρροια και χαμηλός πυρετός.
• Βαθμιαία εμφάνιση πόνου στο άνω δεξί τμήμα της κοιλιάς.

Λιγότερο συχνά παρουσιάζονται τα εξής συμπτώματα:

• Άσχημη μυρωδιά αναπνοής και πικρή γεύση.
• Αποχρωματισμός των κοπράνων και υπέρχρωση των ούρων.
• Κνησμός σε όλο το σώμα.
• Ίκτερος με κίτρινο χρώμα στο δέρμα και στον χιτώνα, το λευκό δηλαδή τμήμα, του ματιού.
• Λήθαργος ή κώμα.

ΕΝΗΜΕΡΩΣΤΕ ΑΜΕΣΑ ΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟ ΣΑΣ ΟΤΑΝ…

• Τα συμπτώματά σας επιμένουν ή παρουσιάσετε κάποιο από τα πιο σοβαρά συμπτώματα.
• Κάποιος φίλος ή γνωστός σας εμφανίσει συμπτώματα ηπατίτιδας, γιατί κινδυνεύετε να προσβληθείτε κι εσείς, αφού η νόσος είναι μεταδοτική.
• Παρουσιάσετε συμπτώματα ηπατίτιδας σε κάποιο ταξίδι σας σε χώρα, όπου η νόσος ενδημεί.

ΑΙΤΙΕΣ

Τα σημαντικότερα αίτια που προκαλούν ηπατίτιδα είναι οι ιοί και απ' αυτούς συχνότεροι είναι οι ιοί ηπατίτιδας Α, Β, C, D και Ε. Έτσι μιλάμε για ηπατίτιδα Α, για ηπατίτιδα Β, C, κ.λπ.

 Όμως, υπάρχουν κι άλλες αιτίες, μεταξύ των οποίων κάποιοι ιοί, όπως αυτοί της ανεμοβλογιάς και της ερυθράς, κάποια βακτηρίδια, όπως αυτά του τυφοειδούς πυρετού, της σύφιλης, της βρουκέλωσης, της ασθένειας των λεγεωνάριων και της λεπτοσπείρωσης, κάποιοι μύκητες και παράσιτα που επιδρούν σε οργανισμούς με εξασθενημένη άμυνα και τέλος το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα το οποίο παράγει αντισώματα που επιτίθενται εναντίον του ήπατος προκαλώντας έτσι ηπατίτιδα.

Ηπατίτιδα Α

Ο ιός ηπατίτιδας Α αποβάλλεται στα κόπρανα αυτών που έχουν μολυνθεί δύο βδομάδες πριν την εμφάνιση του ίκτερου και τέσσερις βδομάδες μετά την εμφάνισή του, με μικρότερο όμως ποσοστό αποβολής στη φάση αυτή και συνεπώς μικρότερο κίνδυνο μετάδοσης. Μέσω, λοιπόν, αυτού του τρόπου, μπορούν να μολυνθούν τα χέρια, όταν δεν πλένονται καλά ή μπαίνουν στο στόμα, αντικείμενα, νερό και τρόφιμα και από κει με κατάποση να μπει ο ιός στον οργανισμό. Πιο συγκεκριμένα, η μετάδοση του ιού συχνά οφείλεται στην επαφή με άτομα του οικείου οικογενειακού περιβάλλοντος που έχουν ήδη προσβληθεί, με κοινή χρήση παιχνιδιών στα σχολεία, με βρώση μολυσμένων ψαριών κ.ά.

Ηπατίτιδα Β 

Ο ιός της ηπατίτιδας Β μπορεί να μεταδοθεί:

- Μέσω του αίματος φορέων ή πασχόντων.

- Με τη σεξουαλική επαφή με πάσχοντες από οξεία ηπατίτιδα Β ή με φορείς ηπατίτιδας  Β.   

- Από την έγκυο μητέρα στο νεογνό (όταν αυτή είναι φορέας ή έχει προσβληθεί  από οξεία ηπατίτιδα Β.

- Μέσω βελονών ή συριγγών που έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί (χρήστες ναρκωτικών) ή με αιχμηρά αντικείμενα (ξυραφάκια, βελόνες για τρύπημα αυτιών, ψαλιδάκια για μανικιούρ κ.λπ.) αν χρησιμοποιούνται χωρίς να έχουν προηγουμένως αποστειρωθεί ή με οδοντόβουρτσα.

-Με μετάγγιση, αν και ο τρόπος αυτός στις μέρες μας δεν είναι ουσιαστικός, αφού όλοι οι αιμοδότες ελέγχονται για την παρουσία του ιού Β.

Ηπατίτιδα C

Μεταδίδεται όπως και η Β, μέσω του αίματος με κύρια οδό, όμως, τις μεταγγίσεις ( το 90% των ηπατιτίδων μετά από μετάγγιση οφείλονται στον ιό C). Σήμερα, ωστόσο, γίνεται έλεγχος με ευαίσθητες μεθόδους όλων των αιμοδοτών για τον ιό της ηπατίτιδας C, και έτσι ο κίνδυνος μετάδοσης μέσω αυτής της οδού έχει σε μεγάλο βαθμό μειωθεί. Στο 1/3 όλων των περιστατικών ηπατίτιδας C η αιτία παραμένει άγνωστη.

Ηπατίτιδα D

Προσβάλλει μόνο φορείς του ιού της ηπατίτιδας Β, τους οποίους και επιβαρύνει. Η ηπατίτιδα D μεταδίδεται, κυρίως, από μητέρα σε παιδί και με τη σεξουαλική επαφή. Φαίνεται να είναι η πιο σπάνια, αλλά και η πιο επικίνδυνη από όλες τις μορφές.

Ηπατίτιδα Ε

 Μοιάζει με την Α στον τρόπο μετάδοσης και βρίσκεται σε επιδημικές ή ενδημικές μορφές σε μερικά μέρη του κόσμου, όπως στην Ασία, το Μεξικό και την Αφρική, όχι όμως στη χώρα μας. Ο τύπος αυτός ηπατίτιδας δεν οδηγεί σε χρόνια ηπατίτιδα και θεωρείται λιγότερο επικίνδυνος από τον τύπο Α, κυρίως για τις εγκύους.

Αλκοολική, τοξική και φαρμακευτική ηπατίτιδα

Οφείλεται σε χρόνια υπέρμετρη, κατανάλωση αλκοόλ, κακή χρήση φαρμάκων, όπως της παρακεταμόλης ή πρόσληψη περιβαλλοντικών τοξινών και προκαλεί την ίδια φλεγμονή και τα ίδια συμπτώματα με όλες τις παραπάνω.

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ

Το ιατρικό ιστορικό του ασθενή, η σχολαστική κλινική εξέταση, οι αιματολογικές εξετάσεις και  εξετάσεις του ήπατος με βιοψία συνιστώνται προκειμένου για τη σαφή διάγνωση, την εύρεση της αιτίας της ηπατίτιδας και της έκτασης της βλάβης, καθώς  και το σχεδιασμό της κατάλληλης θεραπευτικής αγωγής.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Δεν υπάρχει ικανοποιητική θεραπεία μέχρις στιγμής, όμως στις περισσότερες περιπτώσεις η νόσος έχει καλή εξέλιξη. Μεταξύ των μέτρων που λαμβάνονται είναι ο κλινοστατισμός και η ανάπαυση, η αποφυγή λίπους και αλατιού στην τροφή, και η χορήγηση της ουσίας νεβιραπίνης και πιθανώς κορτιζόνης στην οξεία μορφή. Στην οξεία μορφή, που απειλεί τη ζωή, γίνεται μεταμόσχευση ήπατος. Οι χρόνιοι φορείς πρέπει να παρακολουθούνται τακτικά με εξετάσεις που περιλαμβάνουν και τις ηπατικές τρανσαμινάσες.

ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Η συμβατική ιατρική συνιστά:

• Ξεκούραση στο κρεβάτι για μερικές ημέρες ή βδομάδες, ωστόσο μπορεί να αποδειχθεί αρκετός ο περιορισμός της σωματικής άσκησης – δραστηριότητας.

• Αποφυγή της επαφής με άλλους ανθρώπους προκειμένου να αποφευχθεί η εξάπλωση της νόσου.
• Καλή διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, όπως δημητριακά, φρούτα και λαχανικά και αποξηραμένα όσπρια. Πολλοί υποστηρίζουν ότι είναι χρήσιμη και η πρόσληψη σε μεγάλη ποσότητα βιταμίνης C και Β12 για μείωση της φλεγμονής και επιτάχυνση της ανάρρωσης. Γενικότερα, απαιτείται απλή δίαιτα με θρεπτικά γεύματα επαρκούς πρόσληψης θερμίδων.
• Αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ, φαρμάκων και έκθεσης σε τοξίνες περιβάλλοντος
• Αποφυγή της επαφής με άτομο που πάσχει από ηπατίτιδα, διότι μπορεί να προσβληθείτε κι εσείς.
• Νοσοκομειακή περίθαλψη, σε περίπτωση αδυναμίας βρώσης και πόσης και ανάγκης για εμετό.
• Εμβολιασμός: προσφέρει προστασία για δέκα περίπου χρόνια και πρέπει να χορηγείται σε άτομα που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο να μολυνθούν, όπως τα άτομα που έχουν σεξουαλική επαφή με συντρόφους που έχουν μολυνθεί από τον ιό της ηπατίτιδας, τα άτομα και κυρίως τα παιδιά που ζουν ή ταξιδεύουν σε περιοχές που υπάρχουν αυξημένα κρούσματα ή επιδημίες ηπατίτιδας, οι ομοφυλόφιλοι άντρες και αυτοί που κάνουν πρωκτικό σεξ και οι χρήστες των ναρκωτικών που είτε χρησιμοποιούν είτε όχι ενδοφλέβια ναρκωτικά.
• Φαρμακευτική αγωγή με βάση την ουσία ιντερφερόνη ή με κορτικοστεροειδή μειώνει την φλεγμονή και την έκταση της βλάβης του ήπατος. Ωστόσο, η χρήση τους πρέπει να γίνεται πολύ προσεκτικά, καθώς δε λείπουν παρενέργειες.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ

 Οι εναλλακτικές μέθοδοι μπορούν να λειτουργήσουν στην προκειμένη περίπτωση ως συμπλήρωμα των συμβατικών. Χρήσιμα αποδεικνύονται τα ακόλουθα:

• Κινέζικα βότανα: κινέζικες συνταγές σκευασμάτων μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της ναυτίας και της κόπωσης και να συμβάλουν στην ομαλή λειτουργία του ήπατος.
• Φυτοθεραπεία: συνίσταται σε χρησιμοποίηση του βοτάνου όσσα.
• Ομοιοπαθητική: χορηγούνται συνήθως τα εξής φάρμακα: Phosphorus, Taraxacum, Lycopodioum και Chelidonium με σκοπό τη μείωση της ηπατικής φλεγμονής.

ΠΡΟΛΗΨΗ

Η καλύτερη πρόληψη είναι το εμβόλιο εναντίον του ιού της ηπατίτιδας, που συνήθως προσφέρει προστασία για δέκα περίπου χρόνια, η καλή υγιεινή και πάνω απ’ όλα η ενημέρωση. Καλό είναι να:

• Βράζετε το νερό όταν βρίσκεστε σε περιοχές όπου ελλοχεύει ο κίνδυνος ηπατίτιδας
• Μαγειρεύετε όλες τις τροφές
• Τρώτε τα φρούτα έχοντας αφαιρέσει τη φλούδα τους
• Πλένετε πάντα τα χέρια σας πριν από το φαγητό
• Πλένετε τα χέρια σας, τα εργαλεία, τα κλινοσκεπάσματα σε περίπτωση που εργάζεστε σε νοσοκομείο.
• Κάνετε ενέσεις ανοσοσφαιρίνης που μπορούν να σας παρέχουν βραχυπρόθεσμη προστασία, όταν πρόκειται να ταξιδέψετε σε τόπο, όπου ενδημεί η ηπατίτιδα
• Αποφεύγετε να χρησιμοποιείτε ξυραφάκια, πετσέτες, λίμες νυχιών, οδοντόβουρτσες ή βελόνες άλλων που πάσχουν από ηπατίτιδα.