Άσθμα : Προφυλαχτείτε κατάλληλα

ΓΕΝΙΚΑ

Το άσθμα είναι μια χρόνια αναπνευστική νόσος που χαρακτηρίζεται από αναπνευστικά προβλήματα που εμφανίζονται κατά επεισόδια, παρουσιάζοντας μια στένωση των βρόγχων που προκαλεί δυσκολία στην αναπνοή. Το άσθμα μπορεί να παρουσιαστεί σε όλες τις ηλικίες και είναι αρκετά συχνή πάθηση. Συνήθως όμως, η πρώτη της εκδήλωση παρουσιάζεται κατά την παιδική ηλικία και το 60% των περιπτώσεων σε παιδιά κάτω των τριών ετών.Σε κάποιες περιπτώσεις άσθματος οι κρίσεις είναι ήπιες και όχι πολύ συχνές αλλά μερικές φορές οι κρίσεις μπορεί να είναι πολύ σοβαρές και να χρειάζονται επείγουσα αντιμετώπιση.

Μορφές άσθματος

Στην περίπτωση του άσθματος το πρόβλημα δεν βρίσκεται στην εισπνοή του αέρα αλλά στην εκπνοή. Οι μυϊκοί σπασμοί στενεύουν τους αεραγωγούς των βρόγχων…..

Μπορούμε να διακρίνουμε δύο μεγάλες κατηγορίες άσθματος: το εξωγενές ή αλλεργικό άσθμα και το ενδογενές ή μη αλλεργικό άσθμα.

• Το εξωγενές άσθμα οφείλεται σε εξωγενείς παράγοντες που είναι τα αλλεργιογόνα και είναι μια αλλεργική αντίδραση του οργανισμού που εμφανίζεται κυρίως σε νεαρή ηλικία. Το εξωγενές άσθμα έχει καλύτερη εξέλιξη από το ενδογενές μια και το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών που υποφέρουν, μετά από κάποιο διάστημα, είτε βελτιώνονται σημαντικά είτε απαλλάσσονται εντελώς από την νόσο. Πολλές φορές ο εντοπισμός του εκλυτικού παράγοντα μπορεί και να είναι ο μόνος τρόπος θεραπείας.
• Το ενδογενές άσθμα δεν προκαλείται από εξωτερικούς παράγοντες και είναι αγνώστου αιτιολογίας.

Άλλες μορφές άσθματος είναι

• Το επαγγελματικό άσθμα που προκαλείται από διάφορες ουσίες που εισπνέονται εξ αιτίας της επαγγελματικής ασχολίας (για παράδειγμα σκόνη από ξύλο, βαφές αυτοκινήτων κ.ά).
• Το άσθμα από άσκηση, που παρουσιάζεται με δύσπνοια μετά από έντονη άσκηση.
• Το νυχτερινό άσθμα που παρουσιάζεται τη νύχτα ή νωρίς το πρωί.

Το άσθμα είναι μια πολύ κοινή πάθηση που ταλαιπωρεί αρκετά τους ασθενείς, αλλά η θνησιμότητα από αυτήν την πάθηση δεν διαφέρει σημαντικά από άλλες ανάλογες χρόνιες παθήσεις και η θάνατοι που προκαλούνται, προέρχονται κυρίως από το γεγονός της καθυστέρησης αναζήτησης περίθαλψης και έγκυρης γνωμάτευσης. Σε περιπτώσεις όμως οξέος άσθματος, η κρίση καμιά φορά είναι βαριά και δεν υποχωρεί ούτε με θεραπεία. Αν η κρίση διαρκέσει πολύ, είναι δυνατόν να παρατηρηθεί ακόμα και αιφνίδιος θάνατος.

 Παρά την όχι σημαντική θνησιμότητα της νόσου όμως, οι περιπτώσεις ασθενών που δεν έχουν αποθεραπευτεί εντελώς, μπορεί να έχουν οξυμμένο πρόβλημα με την πάροδο του χρόνου, λόγω δυσκολιών στην αναπνοή που τους επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα ζωής. Σε αντίθετη περίπτωση, η σωστή και έγκαιρη αντιμετώπιση του προβλήματος θα είχε σαν αποτέλεσμα να αποτρέψει τους κινδύνους μόνιμων και πολλές φορές επώδυνων βλαβών.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

• Βάρος στο στήθος και αίσθηση πίεσης στο θώρακα
• Συριγμός κατά την αναπνοή
• Βήχας
• Ελαφρύ λαχάνιασμα
• Ανησυχία ή αϋπνία

ΕΝΗΜΕΡΩΣΤΕ ΑΜΕΣΑ ΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟ ΟΤΑΝ

• Όταν εμφανιστούν συμπτώματα άσθματος για πρώτη φορά
• Όταν το φάρμακο που ήδη σας έχει χορηγηθεί είναι αναποτελεσματικό
• Όταν εμφανιστούν στον ασθενή συμπτώματα έλλειψης οξυγόνου όπως αίσθημα ασφυξίας, μελάνιασμα κ.λ.π.

ΑΙΤΙΕΣ

Η αιτιολογία του άσθματος σε γενικές γραμμές είναι ασαφής αλλά υπάρχουν τρία αναγνωρισμένα χαρακτηριστικά όπως η φλεγμονή των αεροφόρων οδών, η υπεραντιδραστικότητα  των αεροφόρων οδών σε ερεθίσματα και η απόφραξή τους που μπορεί να είναι ανατρέψιμη είτε αυτόματα είτε με κάποια θεραπεία. Οι πιο γνωστοί παράγοντες που ενοχοποιούνται για την πρόκληση της νόσου είναι:

• Αλλεργιογόνα
• Λοιμώξεις του αναπνευστικού
• Έντονοι ψυχολογικοί παράγοντες
• Επαγγελματικοί παράγοντες
• Περιβαλλοντικοί παράγοντες

Πιο αναλυτικά, φαίνεται ότι οι αλλεργίες είναι ο κύριος παράγοντας με συχνότερα αλλεργιογόνα τη γύρη, τη μούχλα, κάποια είδη χόρτων, τον καπνό του τσιγάρου και το τρίχωμα των ζώων. Με την εισπνοή των παραπάνω, προκαλείται έκλυση ισταμίνης που δημιουργεί αλλεργική αντίδραση και ασθματική κρίση στον ασθενή. Υπάρχουν επίσης και άλλα αλλεργιογόνα όπως κάποια φάρμακα και χημικά.

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ

Η διάγνωση του άσθματος βασίζεται ουσιαστικά στην εμφάνιση σποραδικών επεισοδίων δύσπνοιας με θορυβώδη αναπνοή (συριγμός) αν και πολλές φορές το μόνο σύμπτωμα μπορεί να είναι ο βήχας. Τα συμπτώματα αυτά σε γενικές γραμμές μπορεί να παρουσιάζουν επιδείνωση κατά τη διάρκεια της νύχτας ή και νωρίς το πρωί. Οι εξετάσεις στο εργαστήριο δεν παρουσιάζουν πάντα ευρήματα αλλά πολλές φορές βοηθούν στην διάγνωση κάποιων μορφών άσθματος. Ούτε η ακτινογραφία θώρακα δίνει ευρήματα σε περίοδο που τα συμπτώματα είναι σε ύφεση.

Στην περίπτωση όμως οξέος άσθματος τα συμπτώματα είναι πιο εμφανή και παρατηρείται:

• ακανόνιστος σφυγμός,
• εφίδρωση,
• ορθόπνοια και ελάττωση του επιπέδου συνείδησης.

Επί πλέον τρόπος διάγνωσης είναι το τεστ της πνευμονικής λειτουργίας μπορεί να μετρήσει τις ταχύτητες της εκπνευστικής ροής για την ακριβέστερη εκτίμηση της αναπνευστικής ικανότητας του ασθενούς. Η πιο συνηθισμένη εξέταση που υποβάλλονται οι ασθενείς που πάσχουν από άσθμα είναι η σπιρομέτρηση. 

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Το άσθμα μπορεί να έχει πολύ καλά αποτελέσματα στη θεραπεία του φτάνει να υπάρχει συχνός ιατρικός έλεγχος. Είναι δε απολύτως απαραίτητη η ιατρική βοήθεια σε περιπτώσεις βαριών καταστάσεων. Γι αυτό οι εναλλακτικές θεραπείες πρέπει πάντα να συνοδεύονται και από τη συμβατική ιατρική.

ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Η αντιμετώπιση του άσθματος έχει σαν βασικό στόχο τον έλεγχο της ασθένειας από τον ασθενή σε συνεννόηση με το θεράποντα γιατρό. Σε μία απλή περίπτωση όπου ο ασθενής χρειάζεται μόνο μια εισπνοή από τον εισπνευστήρα περιστασιακά, η αντιμετώπιση είναι απλή. Σε πιο βαριές περιπτώσεις όμως, ο ασθενής, με τη βοήθεια του γιατρού, πρέπει να καταστρώσει συγκεκριμένο θεραπευτικό σχέδιο. Αν και ο κάθε ασθενής έχει τις ιδιαιτερότητές του, ωστόσο υπάρχουν κάποιες γενικές κατευθυντήριες γραμμές που βοηθούν στην αντιμετώπιση της ασθένειας από τους ασθενείς.

• Καταπραυντικά φάρμακα - Για την αντιμετώπιση του άσθματος φαρμακευτικά, υπάρχει μια σειρά φαρμάκων που συνιστάται ανάλογα με την περίπτωση. Συνήθως τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της ασθένειας μπορεί να είναι είτε καταπραϋντικά είτε προληπτικά ή ακόμα και φάρμακα έκτακτης ανάγκης για τις επείγουσες περιπτώσεις. Αυτά που προτιμώνται είναι τα εισπνεόμενα στεροειδή για προληπτική θεραπεία.
• Βρογχοδιασταλτικά - Τα φάρμακα για την αντιμετώπιση του άσθματος δρουν χαλαρώνοντας τους μυς που βρίσκονται στα τοιχώματα των αεραγωγών με αποτέλεσμα να διαστέλλονται και να επιτρέπουν τη διέλευση του αέρα με μεγαλύτερη ευκολία. Αυτά τα φάρμακα είναι τα βρογχοδιασταλτικά και λαμβάνονται από το στόμα ή με εισπνοή.
• Προληπτική αγωγή - Τα προληπτικά φάρμακα δρουν με σκοπό τη μείωση της φλεγμονής στους αεραγωγούς και πρέπει να λαμβάνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Υπάρχουν τρεις βασικοί τύποι τέτοιων φαρμάκων:

τα εισπνεόμενα στεροειδή,

το χρωμογλυκικό νάτριο και

η νεδοκρομίλη.

Τα εισπνεόμενα στεροειδή φάρμακα είναι αποτελεσματικότατα για όλους τους πάσχοντες από άσθμα και θεωρούνται η κατ’ εξοχήν προληπτική θεραπεία για την ασθένεια. Το χρωμογλυκικό νάτριο έχει αρκετά ικανοποιητική δράση για την προφύλαξη σε ήπιες μορφές παιδικού άσθματος και χρησιμοποιείται πολλές φορές πριν από σωματική άσκηση για να προλάβει τα συμπτώματα δύσπνοιας που μπορεί να προκληθούν. Η νεδοκρομίλη είναι ανάλογη των εισπνεόμενων στεροειδών μικρής δόσης.

Άλλα φάρμακα που χρησιμοποιούνται είναι επίσης οι θεοφυλλίνες και οι αναστολείς λευκοτριένιων. Σε περιπτώσεις όμως οξέων κρίσεων χρησιμοποιείταισ συνδυασμός φαρμάκων σε συνεννόηση με το γιατρό. Τέλος αν το άσθμα έχει σαν αιτιολογία την αλλεργία, ο γιατρός μπορεί να συστήσει επίσης ανοσοθεραπεία.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αν και οι ασθενείς που υποφέρουν από άσθμα πρέπει οπωσδήποτε να βρίσκονται κάτω από ιατρική παρακολούθηση, υπάρχουν πολλές εναλλακτικές θεραπείες που μπορούν να βοηθήσουν επικουρικά στην αντιμετώπιση της ασθένειας.

Η αγιουβέρδα

Η αγιουβέρδα προτείνει λύσεις για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων. Για παράδειγμα για τη δυσφορία, μπορείτε να δοκιμάσετε ένα ρόφημα από 1 κουταλιά του γλυκού κανέλα και ένα τέταρτο της κουταλιάς του γλυκού trikatu (μίγμα από τζίντζερ και πιπεριά). Μετά από 10 λεπτά, προσθέστε και 1 κουταλιά του γλυκού μέλι. Αυτό το ρόφημα, μπορείτε να το πίνετε δυο φορές τη μέρα.

Αρωματικά έλαια

Στην αρωματοθεραπεία τα αιθέρια έλαια με τους κατάλληλους συνδυασμούς μπορούν να βοηθήσουν αποτελεσματικά στα προβλήματα του άσθματος. Ο ευκάλυπτος, ο ύσσωπος, το πεύκο, το δεντρολίβανο, η λεβάντα κ.ά. μπορεί να έχουν θετική επίδραση σε αναπνευστικές δυσκολίες. Υπάρχουν επίσης διάφορες αναπνευστικές ασκήσεις γιόγκα που δυναμώνουν και χαλαρώνουν τους μυς της αναπνοής.

Ομοιοπαθητική

Η ομοιοπαθητική μπορεί να ανακουφίσει από τα συμπτώματα χρησιμοποιώντας φάρμακα όπως Arsenicum album, Aconitum ή Natrum sulphuricum, ανάλογα βέβαια με την περίσταση.

Αποτοξίνωση

Η φυτοθεραπεία αντίστοιχα προτείνει τη χρήση κρεμμυδιού, τα συστατικά του οποίου θεωρείται ότι βοηθούν στη χαλάρωση των βρόγχων. Έτσι μπορείτε να φτιάξετε ένα μίγμα από 60 γρ. χυμό κρεμμυδιού, 60 γρ. χυμό καρότου και 60 γρ. χυμό μαϊντανού. Μπορείτε να το πίνετε δυο φορές τη μέρα παράλληλα βέβαια με την ιατρική αγωγή που χρησιμοποιείτε. Κάποια δόση συμπλέγματος βιταμινών σε συνεννόηση με το γιατρό σας μπορεί επίσης να μειώσει τη σοβαρότητα των κρίσεων.

Εκτός από τη φαρμακευτική θεραπεία, διάφοροι τρόποι πρόληψης, βοηθούν πολύ αποτελεσματικά στην μείωση των συμπτωμάτων του άσθματος.

Προληπτικά μέτρα 

• Μάθετε να ελέγχετε όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερα την έκθεση του οργανισμού σε διάφορους αλλεργιογόνους παράγοντες που συμβάλλουν στην πρόκληση συμπτωμάτων. Περιορίστε όσο μπορείτε τα ακάρεα της οικιακής σκόνης. Τα χαλιά, τα καλύμματα των επίπλων, οι κουρτίνες κ.λ.π., είναι εστίες συγκέντρωσης της οικιακής σκόνης. Αν δεν μπορείτε να αποφύγετε τα λούτρινα παιχνίδια από το σπίτι, τοποθετήστε τα μια φορά την εβδομάδα στην κατάψυξη για 12 ώρες για να τα απαλλάξετε από τα ακάρεα της οικιακής σκόνης.
• Αποφύγετε εντελώς το κάπνισμα, ή τους χώρους όπου υπάρχουν πολλοί καπνιστές.
• Προσέχετε τις εναλλαγές της θερμοκρασίας για να προφυλάξετε τον οργανισμό σας από κρυολογήματα.
• Αποφύγετε την κεντρική θέρμανση που λειτουργεί με αέρα, ιδιαίτερα αν σας δημιουργούν πρόβλημα τα ακάρεα.
• Δοκιμάστε να αφήσετε ελάχιστα ανοιχτό το παράθυρο της κρεβατοκάμαρας κατά τον νυχτερινό ύπνο και ελέγξτε αν αυτό σας κάνει να αισθάνεστε καλύτερα.
• Αν το παιδί σας είναι ασθματικό, φροντίστε να υπάρχει η συσκευή εισπνοών μαζί του στο σχολείο και ενημερώστε τους δασκάλους για το πρόβλημα του παιδιού και τον τρόπο αντιμετώπισης σε πιθανή κρίση του.
• Αποφύγετε φαγητά και ποτά που έχουν μεγάλη περιεκτικότητα θειωδών όπως : κρασί, μπύρα, τσάι, σταφύλια κ.ά.
• Μπορείτε να παρακολουθείτε την χωρητικότητα των πνευμόνων σας μόνοι σας, χρησιμοποιώντας ένα σπιρόμετρο. Έτσι ανάλογα με τις αλλαγές που θα παρατηρείτε, θα είναι εύκολο να προλαμβάνετε τις κρίσεις.

Άσκηση και άσθμα

Είναι γεγονός ότι σήμερα η νοοτροπία ότι ένας ασθενής που πάσχει από άσθμα δεν πρέπει να ασχολείται έχει ξεπεραστεί και πολλοί γιατροί συμβουλεύουν τους ασθενείς τους να ασχολούνται με κάποιο πρόγραμμα άσκησης με σκοπό να απομακρύνουν τις βρογχοσπασμικές κρίσεις.

Το πιο ιδανικό ίσως άθλημα με το οποίο μπορεί να ασχοληθεί κάποιος που υποφέρει από άσθμα, είναι η κολύμβηση. Είναι γεγονός ότι το άσθμα που προκαλείται με την άσκηση δεν έχει σχέση στην πραγματικότητα με την ίδια την άσκηση αλλά με το είδος του αέρα που εισπνέεται κατά περίσταση (θερμοκρασία, υγρασία κ.λ.π.).

Οι συνθήκες της πισίνας δημιουργούν την επιθυμητή θερμοκρασία και υγρασία και βοηθούν στην μείωση ασθματικών προβλημάτων γιατί μειώνεται η πιθανότητα στένωσης των βρόγχων. Επί πλέον το κολύμπι, βοηθάει στην ανάπτυξη των αναπνευστικών μυών και βελτιώνει προοδευτικά την αερόβια ικανότητα.

ΠΑΙΔΙΚΟ ΑΣΘΜΑ

Το άσθμα είναι μία πάρα πολύ συχνή πάθηση στην παιδική ηλικία. Τα τελευταία μάλιστα χρόνια υπάρχει μεγάλη αύξηση της εκδήλωσης άσθματος κατά την παιδική και εφηβική ηλικία. Η άποψη που μέχρι σήμερα επικρατούσε ότι το παιδικό άσθμα θεραπεύεται μετά από κάποια ηλικία, δεν είναι απόλυτα ακριβής γιατί υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο η ασθένεια να υποτροπιάσει μετά την ηλικία των τριάντα ετών.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Θα αναγνωρίσετε ότι το παιδί σας έχει άσθμα από συμπτώματα όπως :

• ξηρό ή παραγωγικό βήχα ή συνεχόμενο νυχτερινό βήχα,
• βάρος στο στήθος, δύσπνοια,
• συχνές λοιμώξεις του αναπνευστικού,
• ανησυχία, εφίδρωση,
• γρήγορη αναπνοή
• και σε χειρότερη περίπτωση μελάνιασμα στα χείλη.

Το παιδικό άσθμα ανάλογα με τα συμπτώματα μπορεί να είναι :

• Ήπιο: παρουσιάζει μικρά επεισόδια βήχα ή και συριγμού μια –δυο φορές τη βδομάδα ενώ δεν έχει άλλα συμπτώματα τις υπόλοιπες μέρες.
• Ήπιο επίμονο: παρουσιάζει επεισόδια βήχα ή και συριγμού παραπάνω από μια –δυο φορές τη βδομάδα αλλά όχι περισσότερο από ένα ημερησίως.
• Μέτριο: καθημερινά συμπτώματα που χρειάζονται φαρμακευτική υποστήριξη. Συμπτώματα νυχτερινού άσθματος τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα.
• Σοβαρό: παρουσιάζει συνεχώς συμπτώματα με κρίσεις που χρειάζονται νοσοκομειακή αντιμετώπιση. Τακτικά τα συμπτώματα και κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Στην περίπτωση που το παιδί σας πάσχει από άσθμα, είναι πολύ σημαντικό να πάρετε κάποια μέτρα που θα δημιουργήσουν καλύτερες συνθήκες υγιεινής όπως:

Αποφύγετε τα ακάρεα, τη γύρη και τη μούχλα από τους χώρους που κινείται το παιδί. Αλλάζετε τακτικά τα σεντόνια του, πλένετε συχνά τις κουρτίνες, αποφύγετε χαλιά και λούτρινα παιχνίδια, καπνό, βαφές κ.ά., αερίζετε τακτικά το σπίτι, αποφύγετε τη συμβίωση με ζώα κ.λ.π. Σημαντική είναι η εκπαίδευση του παιδιού στη χρήση των αναπνευστικών συσκευών και την υπακοή στις συμβουλές του παιδίατρου. 

Από την επιστημονική ομάδα του Υγεία και Ευεξία