Το Prozac, οι επικίνδυνες παρενέργειες των αντικαταθλιπτικών και το βότανο βάλσαμο

Ένα από τα πιο διαδεδομένα αντικαταθλιπτικά στον πλανήτη είναι το Prozac (φλουοξετίνη).
(Κυκλοφορεί συνήθως ως Prozac στην Αμερική και Ladose στην Ευρώπη). Λαμβάνεται από
εκατομμύρια χρήστες και πολλοί το θεωρούν εντελώς ακίνδυνο. Όμως πολλοί ερευνητές,
όπως π.χ. το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, διαπίστωσε ότι, εάν μία γυναίκα πάρει Prozac
κατά την εγκυμοσύνη, διπλασιάζεται ο κίνδυνος για διάφορες ανωμαλίες στο έμβρυο. Αν
διαβάσετε τις παρενέργειες που αναγράφονται στο Prozac, μεταξύ των άλλων
συγκαταλέγονται το άγχος, οι αρρυθμίες, απώλεια βάρους, διαταραχές οπτικού πεδίου,
ναυτία, άσθμα, αρθρίτιδα, οστεοπόρωση, γαστρορραγία, στυτικές διαταραχές και ο
κατάλογος δεν τελειώνει εδώ. Στις 2/1/2005* το CNN ανακοίνωσε ότι ένα εσωτερικό
έγγραφο που εικάζεται ότι προέρχεται από την κατασκευάστρια εταιρία αποκαλύπτει ότι
διέθετε στοιχεία τουλάχιστον 15 ετών, τα οποία δείχνουν ότι οι ασθενείς που λαμβάνουν το
αντικαταθλιπτικό Prozac έχουν αυξημένες πιθανότητες να αυτοκτονήσουν ή να
εκδηλώσουν επιθετική συμπεριφορά συγκριτικά με άλλους ασθενείς. Το έγγραφο αυτό, το
οποίο επικαλείται κλινικές μελέτες, όπου μετείχαν 14.198 ασθενείς που λάμβαναν
φλουοξετίνη (χημική ονομασία της δραστικής ουσίας του Prozac), αναφέρει ότι το 3,7% των
χρηστών αποπειράθηκαν να αυτοκτονήσουν, 12 φορές υψηλότερο από τα υπόλοιπα κοινά
αντικαταθλιπτικά, ενώ το 2,3% των χρηστών υπέστη ψυχωτική κατάθλιψη, διπλάσιο
ποσοστό συγκριτικά με τα άτομα που λάμβαναν άλλα αντικαταθλιπτικά. Επίσης τα έγγραφα
αναφέρουν ότι 1,6% των χρηστών εκδήλωσε επιθετική συμπεριφορά. Και εδώ ποσοστό
διπλάσιο σε σχέση με τα άλλα αντικαταθλιπτικά. Στο έγγραφο με τίτλο “Activation and
Sedation on Fluoxetine Clinical Trials” οι συγγραφείς αναφέρουν ότι η φλουοξετίνη μπορεί
να προκαλέσει νευρικότητα, άγχος, επιθετικότητα και αυπνία, τουλάχιστον στο 19% των
χρηστών. Το British medical journal αναφέρει ότι τα έγγραφα εξαφανίστηκαν το 1994 κατά
την εξέταση του περιστατικού του Joseph Wesbecker, τυπογράφου στο επάγγελμα, ο
οποίος πριν από 5 χρόνια είχε σκοτώσει οκτώ άτομα στο τυπογραφείο του στο Κεντάκι ενώ
ελάμβανε φλουοξετίνη. Έπειτα αυτοπυροβολήθηκε δίνοντας τέλος στη ζωή του. Πρόσφατα
από FDA ανακοίνωσε ότι τα αντικαταθλιπτικά μπορεί να προκαλέσουν παρενέργειες όπως
επιθετικότητα, κρίσεις πανικού, αυπνία ή νευρικότητα. Αυτά είναι κακά μαντάτα για τους
Άγγλους στην πατρίδα των οποίων το Prozac λαμβάνεται σε τόσο μεγάλες ποσότητες, που
πλέον ανιχνεύεται και στο πόσιμο νερό. Ο βρετανικός οργανισμός περιβάλλοντος
αποκάλυψε ότι το Prozac έχει συσσωρευτεί τόσο σε υδατικά συστήματα ποταμών, όσο και
σε υπόγεια ύδατα τα οποία τροφοδοτούν τον πληθυσμό σε πόσιμο νερό. Ερευνητές από το
Πανεπιστήμιο του Τορόντο δημοσίευσαν μελέτη τους στο Lancet, στην οποία αναφέρουν
ότι όλα τα αντικαταθλιπτικά είναι επικίνδυνα για τους ηλικιωμένους από 66 ετών και πάνω,
ενώ αυξάνουν σε μεγάλο βαθμό τον κίνδυνο για πτώση και επακόλουθο κάταγμα.
Πρόσφατα, όπως γράφει στο βιβλίο του «Πλήρες βιβλίο της εναλλακτικής ιατρικής» ο
Andreas Moritz, πολλοί ψυχίατροι άρχισαν να συνιστούν το βότανο Hypericum perforatum
στους καταθλιπτικούς ασθενείς τους. Το βότανο κυκλοφορεί και σε χάπι και πολλοί
θεωρούν ότι είναι εξίσου αποτελεσματικό με το Prozac και τα άλλα αντικαταθλιπτικά χωρίς
η χρήση του να συνεπάγεται παρενέργειες.

Ακολουθεί ένα κατατοπιστικό άρθρο των Ana I. Oliveira, Cláudia Pinho, Bruno Sarmento
and Alberto C. P. Dias, με τίτλο «Neuroprotective Activity of Hypericum perforatum and Its
Major Components» ή Hypericum perforatum: Το βάλσαμο και η νευροπροστατευτική
δράση του, που εστιάζει στα συστατικά του βοτάνου που το καθιστούν αντικαταστάτη
των αντικαταθλιπτικών:

Το Hypericum perforatum είναι ένα πολυετές φυτό, κοινώς γνωστό ως υπερικό. Έχει
χρησιμοποιηθεί για αιώνες στην παραδοσιακή ιατρική για τη θεραπεία πολλών
διαταραχών, όπως ελαφρά εγκαύματα, άγχος και ήπια έως μέτρια κατάθλιψη. Τα τελευταία
χρόνια, οι αντικαταθλιπτικές του ιδιότητες έχουν μελετηθεί εκτενώς. Παρόλα αυτά, έχουν
αξιολογηθεί και άλλες βιολογικές δραστηριότητές του, όπως οι νευροπροστατευτικές.
Στο τελευταίο σκέλος έχει αποδειχθεί ότι τα εκχυλίσματα H. perforatum και αρκετά από τα
κύρια μοριακά συστατικά του έχουν την ικανότητα να προστατεύουν τον οργανισμό από
τοξικές προσβολές, είτε άμεσα, μέσω νευροπροστατευτικών μηχανισμών, είτε έμμεσα,
μέσω των αντιοξειδωτικών ιδιοτήτων. Το H. perforatum έχει επομένως τη δυνατότητα να
γίνει ένας αποτελεσματικός νευροπροστατευτικός θεραπευτικός παράγοντας.

Φαρμακολογική δράση του Hypericum perforatum
Η πιο διερευνημένη φαρμακολογική δράση του βάλσαμου είναι οι αντικαταθλιπτικές του
ιδιότητες. Ο ακριβής μηχανισμός της αντικαταθλιπτικής δράσης του H. perforatum είναι
ακόμα ασαφής, ως προς το ποια είναι τα πιο ενεργά συστατικά. Η έρευνα συσχετίζει την
αντικαταθλιπτική δράση με την ουσία υπερικίνη, μέσω της αναστολής του ενζύμου
μονοαμινοξειδάσης. Περαιτέρω μελέτες έδειξαν ότι μία άλλη ουσία του, η υπερφορίνη ήταν
ικανή να αναστέλλει την επαναπρόσληψη σεροτονίνης, ντοπαμίνης, νοραδρεναλίνης, GABA
και L-γλουταμινικού. Η αντικαταθλιπτική δράση αναφέρθηκε επίσης σε αρκετά
φλαβονοειδή.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα αυτά τα αποτελέσματα και το γεγονός ότι οι υποκείμενοι
μηχανισμοί της κατάθλιψης δεν είναι ακόμη καλά κατανοητοί, είναι πιο πιθανό η
αντικαταθλιπτική δράση του H. perforatum να οφείλεται σε μια πληθώρα βιοδραστικών
ενώσεων και όχι σε ένα μόνο συστατικό ή/και μηχανισμό δράσης.
Το Hypericum perforatum παρουσιάζει επίσης αντιμυκητιακές και αντιμικροβιακές
ιδιότητες. Όσον αφορά την αντιβακτηριακή δράση, έχουν δοκιμαστεί ακατέργαστα φυτικά
εκχυλίσματα των εναέριων τμημάτων του φυτού, κλάσματα και απομονωμένες ενώσεις, με
ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα. Πιο συγκεκριμένα η ουσία υπερφορίνη αναφέρεται ότι
παρουσιάζει αντιβακτηριακή δράση έναντι του Staphylococcus aureus και των θετικών κατά
Gram βακτηρίων, όπως ο Streptococcus pyogenes και το Corynebacterium diphtheriae.
Η ένωση που έχει μελετηθεί εκτενώς, σε ό,τι αφορά την αντιμικροβιακή και αντιική της
δράση είναι η υπερικίνη. Αυτή η ναφθοδιαθρόνη έχει επιδείξει in vitro αντιική δράση
ενάντια σε μια ποικιλία ιών, που επηρεάζονται από το φως και το οξυγόνο.
Εκτός από τις αντιικές ιδιότητές της, η υπερικίνη έχει προκαλέσει ενδιαφέρον στην
επιστημονική κοινότητα για την αντικαρκινική της δράση.

Νευροπροστατευτική Δραστηριότητα και Hypericum perforatum
Το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ) είναι γνωστό ότι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στο
οξειδωτικό στρες, το οποίο μπορεί να περιγραφεί ως ανισορροπία μεταξύ της παραγωγής
και της εξάλειψης των ενεργών ειδών οξυγόνου (ROS) και των ενεργών ειδών αζώτου (RNS).
Αυτή η ιδιαίτερη ευαισθησία του εγκεφάλου προκαλείται από υψηλό μεταβολικό ρυθμό,
χαμηλή συγκέντρωση γλουταθειόνης και αντιοξειδωτικού ενζύμου καταλάση (CAT) και
υψηλή αναλογία πολυακόρεστων λιπαρών οξέων. Η γενική ανικανότητα των νευρώνων να
διαιρεθούν εξηγεί κάποια απώλεια λειτουργίας που σχετίζεται με τη γήρανση και τη
νευροεκφυλιστική νόσο, καθώς οι νευρώνες πεθαίνουν, χωρίς πιθανότητα αντικατάστασης.
Η απόπτωση και η διεγερτική τοξικότητα είναι μεταξύ των μηχανισμών που προκαλούν
νευρωνικό θάνατο, που περιλαμβάνουν ROS και RNS. Επομένως, το οξειδωτικό στρες παίζει
σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη νευροεκφυλιστικών ασθενειών, όπως η νόσος του
Αλτσχάιμερ και του Πάρκινσον και το εγκεφαλικό.
Προκειμένου να αποφευχθούν αυτές οι ασθένειες, είναι σημαντικό να διατηρηθεί το
οξειδοαναγωγικό περιβάλλον και η μιτοχονδριακή λειτουργία του κυττάρου. Αυτό μπορεί
να επιτευχθεί με την αποφυγή των αιτιών του οξειδωτικού στρες και την ενίσχυση της
άμυνας με τη χρήση ενδογενών αντιοξειδωτικών και την πρόσληψη άλλων. Τα ενδογενή
αντιοξειδωτικά περιλαμβάνουν ενζυματικές και μη ενζυματικές άμυνες. Τα ενζυματικά
αντιοξειδωτικά αντιδρούν με αντιδρώντα είδη και, στη συνέχεια, ανακυκλώνονται
αποτελεσματικά, αποτρέποντας το μεγαλύτερο μέρος του σχηματισμού των τοξικών
ελεύθερων ριζών. Μόνο μικρές ποσότητες αυτών των ενζύμων χρειάζονται επομένως για να
προσφέρουν προστασία. Στα αντιοξειδωτικά περιλαμβάνονται η γλουταθειόνη, αρκετές
βιταμίνες, όπως Α, Ε και C, καροτενοειδή και πολυφαινολικές ενώσεις, όπως τα
φλαβονοειδή
Εκτός από τη χρήση τους στην πρόληψη νευροεκφυλιστικών ασθενειών, τα αντιοξειδωτικά
θα μπορούσαν επίσης να είναι σημαντικά για τη θεραπεία, ως μεμονωμένη ένωση ή σε
συμπληρωματικό συνδυασμό με φάρμακα που στοχεύουν άλλους παθογόνους
μηχανισμούς.

Βάλσαμο και Alzheimer
Η νόσος του Alzheimer χαρακτηρίζεται από νευρωνικό εκφυλισμό, ιδιαίτερα των
πυραμιδικών νευρώνων του ιππόκαμπου, του ενδορινικού φλοιού και άλλων νεοφλοιωδών
περιοχών, που περιλαμβάνουν την ειδική απώλεια νευρώνων στον διάμεσο πρόσθιο
εγκέφαλο. Η συγκεκριμένη νευροεκφυλιστική διαταραχή σχετίζεται με το οξειδωτικό στρες
και θεωρείται η κύρια αιτία για την απώλεια νευρώνων στη νόσο του Alzheimer.
Η νευροπροστατευτική δράση του Hypericum perforatum έχει επίσης διερευνηθεί σε
συνδυασμό με άλλες ενώσεις. Για παράδειγμα, ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται συνήθως
για τη θεραπεία της νόσου του Πάρκινσον είναι η βρωμοκρυπτίνη, η οποία αναφέρεται ότι
έχει ισχυρή δράση σάρωσης ελεύθερων ριζών in vivo και ισχυρές νευροπροστατευτικές
δράσεις.
Νευροπροστατευτική δράση των Κύριων Ενώσεων του Hypericum perforatum

Οι κύριες ενώσεις του Hypericum perforatum περιγράφονται ως νευροπροστατευτικές σε
αρκετές μελέτες, καθώς αυτή η δραστηριότητα σχετίζεται με άμεσες οδούς, όπως ένα in
vitro και in vivo κυτταροπροστατευτικό αποτέλεσμα και έμμεσες οδούς, ιδιαίτερα μέσω των
αντιοξειδωτικών του ιδιοτήτων.

Επίλογος
Το Hypericum perforatum χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή ιατρική εδώ και αρκετές
εκατοντάδες χρόνια. Παρά το ότι οι ιδιότητες του δεν έχουν μελετηθεί ή κατανοηθεί
πλήρως, το εκχύλισμα και οι απομονωμένες ενώσεις αυτού του φυτού έχουν επιδείξει
νευροπροστατευτικές δραστηριότητες. Η νευροπροστασία μπορεί να επιτευχθεί με μια
άμεση δράση σε έναν ή περισσότερους μηχανισμούς, όπως ένα αντι-αποπτωτικό
αποτέλεσμα, ή έμμεσα, μέσω αντιοξειδωτικών ιδιοτήτων. Χημικά, οι σχέσεις δομής-
δραστικότητας υποδηλώνουν ότι η πλευρική αλυσίδα σακχάρου των φλαβονοειδών μπορεί
να είναι σημαντική για νευροπροστατευτικές δραστηριότητες.
Συνολικά, τα δεδομένα που συλλέχθηκαν υποδηλώνουν μια προστατευτική επίδραση του H.
perforatum και ορισμένων από τις κύριες ενώσεις του στη νευροτοξικότητα, επομένως μια
πιθανή ευεργετική δράση σε νευροεκφυλιστικές διαταραχές, όπως το Alzheimer και η νόσος
του Parkinson. Ωστόσο, απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για την πλήρη κατανόηση και τον
χαρακτηρισμό της δράσης αυτού του φυτού και των ενώσεων του και την πιθανή
θεραπευτική του δράση.