Κυκλοθυμία …όταν η διάθεσή σας γίνεται γιο-γιο

Τη μια στιγμή είστε χαρούμενοι και γεμάτοι αισιοδοξία και την άλλη στιγμή εντελώς ξαφνικά σας τυλίγει ένα γκρίζο πέπλο μελαγχολίας. Σε τι οφείλονται αυτές οι γρήγορες αλλαγές στην ψυχολογική διάθεση; Και πώς θα τις κρατήσετε υπό έλεγχο;

Κοινωνικοί, λαμπεροί και χαρούμενοι και μετά εντελώς ξαφνικά απόμακροι και μελαγχολικοί. Για πολλούς, αυτή η αλλαγή είναι εντελώς φυσική και είναι μέρος της καθημερινότητάς τους. Ο λόγος για τους κυκλοθυμικούς τύπους, οι οποίοι υποβάλλονται πανεύκολα σε αλλαγή της ψυχολογικής τους διάθεσης. 

Μια πραγματικότητα που μπορεί να κρύβει περισσότερες από μια αιτία. Το να καταλάβετε σε τι οφείλεται αυτή η διαταραχή θα βοηθήσει στο να ξεπερνάτε ευκολότερα αυτές τις συναισθηματικές εκρήξεις και να ζήσετε καλύτερα.

Τι προκαλεί την κυκλοθυμία 

Η κυκλοθυμία είναι μια χρόνια διαταραχή της διάθεσης, κατά την οποία το άτομο βιώνει αλλαγές διάθεσης, είτε ευφορίας είτε θλίψης, που δεν είναι όμως αρκετά σοβαρές, ώστε να αποτελέσουν καταθλιπτικό ή μανιακό επεισόδιο. Η συμπεριφορά αυτή διαρκεί τουλάχιστον για μια περίοδο δύο ετών.

Η κυκλοθυμική διαταραχή συνήθως πρωτοεμφανίζεται στην εφηβεία ή στα πρώτα χρόνια της ενηλικίωσης. Το γεγονός ότι μερικοί κυκλοθυμικοί παρουσιάζουν αργότερα μανιοκατάθλιψη, και το ότι πολλοί από αυτούς έχουν κάποιον στενό συγγενή με διάγνωση διπολικής διαταραχής δείχνει ότι υπάρχει κάποια γενετική σύνδεση ανάμεσα στην μανιοκατάθλιψη και την κυκλοθυμία.  Λόγω της ήπιας και χρόνιας μορφής της γίνεται τρόπος ζωής. Στις περιόδους ήπιας μανίας μπορούν να εργάζονται πολλές ώρες όχι μόνο χωρίς κούραση αλλά και με τις πνευματικές τους δυνάμεις αυξημένες και πιο δημιουργικές, πριν περάσουν πάλι στη φυσιολογική ή στην ήπια καταθλιπτική διάθεση.

Τι λένε οι ειδικοί;

Η κυκλοθυμία εκδηλώνεται με εναλλαγές μανιακών και καταθλιπτικών επεισοδίων.

• Τα μανιακά επεισόδια είναι σύντομες φάσεις κατά τις οποίες ο ασθενής παρουσιάζει υπερδιέγερση, ευφορία, λογόρροια, αϋπνία, υπερβολική αυτοεκτίμηση αλλά και μειωμένη ανάγκη ύπνου και ευερεθιστότητα.
• Στα καταθλιπτικά επεισόδια, αντίθετα, κυρίαρχη διάθεση είναι η κατάθλιψη, με απώλεια ενδιαφέροντος για κάθε δραστηριότητα, υπερβολικά και αναίτια συναισθήματα ενοχής ή αυτοοίκτου, καθώς και σκέψεις θανάτου και αυτοκτονίας.

Αυτή η διαρκής εναλλαγή συναισθηματικών καταστάσεων διαφοροποιεί την κυκλοθυμία από τις άλλες ψυχικές διαταραχές, όπως οι καταθλιπτικές, στις οποίες εμφανίζεται μόνο ο δεύτερος τύπος επεισοδίων. Χαρακτηριστικό της κυκλοθυμίας είναι ότι έχει ενδογενή αίτια, προέρχεται δηλαδή από το ίδιο το άτομο και δεν οφείλεται σε εξωτερικούς παράγοντες. Μερικοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι η κυκλοθυμία  δεν είναι πραγματική ασθένεια, αλλά η διόγκωση μιας ήδη κυκλοθυμικής προσωπικότητας, με προδιάθεση σε εναλλαγές διάθεσης. Όμως πολλά στατιστικά δεδομένα δείχνουν ότι είναι κληρονομική ασθένεια που πλήττει κατά προτίμηση τις γυναίκες.

Ο κυκλοθυμικός τύπος έχει την τάση να βιώνει τα συναισθήματα σε ακραίο τρόπο. Πολύ συχνά αν βρίσκεται σε στιγμές ευφορίας γελά και μιλά με θορυβώδη τρόπο, αντίθετα σε στιγμές μελαγχολίας αφήνεται σε γοερά κλάματα και σε απίστευτα ξεσπάσματα.

Είναι ζήτημα ηλικίας;

Oι διακυμάνσεις της διάθεσης έχουν να κάνουν και με την ηλικία. Συνήθως η εφηβεία είναι η περίοδος όπου τα κυκλοθυμικά ξεσπάσματα έχουν την έξαρσή τους. Γι’ αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο που η εφηβεία θεωρείται ιδιαίτερα δύσκολη περίοδος. Όσο πιο ευαίσθητος και ανασφαλής αισθάνεται ένας νέος τόσο πιο εύκολα περνά από στιγμές ακραίου ενθουσιασμού σε κρίσεις απαισιοδοξίας. Οι «σκοτεινές» μέρες είναι η άλλη όψη μιας φωτεινής πλευράς και άποψης για τη ζωή. Εδώ η απαισιοδοξία και η αισιοδοξία συναντούνται με ταχύτατο ρυθμό.

Αισιοδοξία ή απαισιοδοξία; Εσείς αποφασίζετε

Η αισιοδοξία μεταμορφώνει τις προκλήσεις σε ευκαιρίες, ενώ η απαισιοδοξία τις μετατρέπει σε παγίδες. Αυτό διαπίστωσε ο Μάρτιν Σέλιγκμαν, ο οποίος μελετά την αισιοδοξία εδώ και 30 χρόνια. Ο Σέλιγκμαν διαπίστωσε επίσης πως κανείς δε γεννιέται αισιόδοξος ή απαισιόδοξος, αλλά μαθαίνει να είναι. "Πρόκειται για έναν τρόπο σκέψης που μαθαίνουμε κατά τη διάρκεια της παιδικής και της εφηβικής ηλικίας", εξηγεί. "Αιτιολογούμε στον εαυτό μας οτιδήποτε μας συμβαίνει με βάση τη στάση που κρατάμε απέναντι στη ζωή. Αν είμαστε αισιόδοξοι πιστεύουμε πως έχουμε κάποια αξία. Αν είμαστε απαισιόδοξοι θεωρούμε τον εαυτό μας ανάξιο και αξιοκαταφρόνητο. Αυτή η διαφορά καθορίζει κυριολεκτικά το πεπρωμένο μας.

Αντιπεσιμιστική θεραπεία

Ο Σέλιγκμαν, αρχικά απαισιόδοξος άνθρωπος, ανέπτυξε έναν τρόπο αναγνώρισης και περιορισμού των αρνητικών σκέψεων, διδάσκοντας αυτό που ονομάζουμε επίκτητη αισιοδοξία. Δεν πρόκειται για παρηγορητικές φαντασίες, αλλά για ικανότητες που καθορίστηκαν επιστημονικά στο εργαστήριο και υποβλήθηκαν σε αυστηρούς ελέγχους σε πειραματόζωα.

Ένα σύμπτωμα της απαισιοδοξίας μπορεί να είναι, για παράδειγμα, η ανεπαρκής απόδοση ενός νέου στο σχολείο. Αυτό το γεγονός μπορεί να οδηγήσει τόσο τους γονείς όσο και τους δασκάλους στο συμπέρασμα πως ο μαθητής δεν έχει ταλέντο ή είναι αδιάφορος. "Η απαισιοδοξία  μπορεί να τον εμποδίζει να προσπαθεί, να επιμένει και να ρισκάρει", εξηγεί ο Σέλιγκμαν. "Τα αρνητικά συμπεράσματα που τον αφορούν θα επιδεινώσουν την εικόνα που έχει για τον εαυτό του και η απόδοσή του θα πέσει ακόμα περισσότερο". Μπορούμε να ξεχωρίσουμε την τεμπελιά και την ελλιπή νοημοσύνη από το γεγονός ότι επηρεάζουν όλες τις δραστηριότητες ενός ατόμου και ανήκουν στα μόνιμα χαρακτηριστικά του.

Προκειμένου λοιπόν ο δραστήριος και έξυπνος μαθητής να ξεπεράσει αυτό το στάδιο κατάθλιψης, ο καλύτερος τρόπος είναι να αρχίσει να αντιμετωπίζει κάθε αποτυχία ως συμπτωματικό συμβάν. Αν το αξιολογήσει έτσι, αυτό θα τον κάνει να επιθυμήσει έντονα τη ρεβάνς και να αντιμετωπίσει το συντομότερο την επόμενη πρόκληση.

Η κυκλοθυμία, λόγω της ήπιας και χρόνιας μορφής της γίνεται τρόπος ζωής. Στις περιόδους ήπιας μανίας οι κυκλοθυμικοί τύποι μπορούν να εργάζονται πολλές ώρες όχι μόνο χωρίς κούραση αλλά και με τις πνευματικές τους δυνάμεις αυξημένες και πιο δημιουργικές, πριν περάσουν πάλι στη φυσιολογική ή στην ήπια καταθλιπτική διάθεση.