Νέα έρευνα δείχνει ότι οι άνθρωποι βιώνουν δύο μεγάλες εκρήξεις γήρανσης: μία στις αρχές της δεκαετίας των 40 και μία στα μέσα της δεκαετίας του '60. Αυτές οι δραματικές αλλαγές φαίνονται στα μόρια και τους μικροοργανισμούς που ζουν στο ανθρώπινο σώμα.
Αν και η γήρανση είναι αναπόφευκτη, ορισμένοι παράγοντες του τρόπου ζωής μπορούν να βοηθήσουν στην επιβράδυνση της διαδικασίας.
Ο ισχυρισμός προέρχεται από μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Αύγουστο στο περιοδικό Nature Aging, αμφισβητώντας την ιδέα ότι οι άνθρωποι γερνούν με σταδιακό τρόπο. Αντίθετα, η έρευνα δείχνει ότι πολλά από τα μόρια και τους μικροοργανισμούς στο σώμα μας αυξάνονται ή μειώνονται σημαντικά γύρω στις ηλικίες 44 και 60 – δημιουργώντας τελικά κορυφές γήρανσης.
«Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι η γήρανση συμβαίνει σταδιακά, συνεχώς και γραμμικά», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Michael Snyder, PhD, καθηγητής γενετικής και διευθυντής του Κέντρου Γονιδιωματικής και Εξατομικευμένης Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ.
Αλλά «δεν αλλάζουμε απλώς σταδιακά με την πάροδο του χρόνου. Υπάρχουν κάποιες πραγματικά δραματικές αλλαγές», δήλωσε ο Snyder σε ένα δελτίο τύπου. «Αποδεικνύεται ότι τα μέσα της δεκαετίας του '40 είναι μια εποχή δραματικών αλλαγών, όπως και οι αρχές της δεκαετίας του '60.
Και αυτές οι μοριακές αλλαγές δεν είναι ασήμαντες για την υγεία μας - φάνηκαν σε μόρια που σχετίζονται με τις καρδιαγγειακές παθήσεις, την υγεία του δέρματος και των μυών, τη ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος και τη λειτουργία των νεφρών, μεταξύ άλλων.
Δύο κύριοι σταθμοί γήρανσης
Καθώς μεγαλώνουμε, ο κίνδυνος για ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία -καρκίνος, νόσος Alzheimer, καρδιαγγειακές παθήσεις- αυξάνεται. Αλλά αυτό δεν συμβαίνει πάντα σταδιακά, σύμφωνα με ερευνητές, οι οποίοι σημείωσαν ότι ο κίνδυνος για τη νόσο του Αλτσχάιμερ και τις καρδιαγγειακές παθήσεις, για παράδειγμα, αυξάνεται απότομα σε μεγαλύτερη ηλικία.
Για να το εξετάσουν αυτό - ειδικά αναλύοντας μοριακές και μικροβιακές αλλαγές στο ανθρώπινο σώμα - ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Stanford και το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Nanyang στη Σιγκαπούρη χρησιμοποίησαν δεδομένα από 108 συμμετέχοντες ηλικίας 25 έως 75 ετών.
Αυτοί οι συμμετέχοντες έδωσαν αίμα και άλλα βιολογικά δείγματα (δείγματα κοπράνων, στοματικά και ρινικά επιχρίσματα) κάθε λίγους μήνες κατά τη διάρκεια αρκετών ετών. Από αυτά τα δείγματα, οι ερευνητές μπόρεσαν να παρακολουθήσουν αλλαγές που σχετίζονται με την ηλικία σε περισσότερα από 135.000 διαφορετικά μόρια και μικρόβια στο σώμα των συμμετεχόντων.
Η ανάλυση έδειξε ότι η πλειονότητα των μορίων και των μικροβίων υπέστη σημαντικές αλλαγές στην αφθονία τους (αύξηση ή μείωση) κατά τη διάρκεια δύο χρονικών περιόδων: όταν οι άνθρωποι ήταν στα μέσα της δεκαετίας των 40 και στις αρχές της δεκαετίας του '60.
Οι τεράστιες αλλαγές στα σώματα των 60χρονων δεν ήταν εντελώς περίεργες για τους ερευνητές. Πολλές ασθένειες και φαινόμενα που σχετίζονται με την ηλικία αυξάνονται σε εκείνο το σημείο της ζωής. Αλλά οι αλλαγές στους 40χρονους —ιδιαίτερα σε άνδρες και γυναίκες— ήταν εκπληκτικές.
Αυτό υποδηλώνει ότι ενώ η εμμηνόπαυση ή η προεμμηνόπαυση μπορεί να συμβάλει στις αλλαγές που παρατηρούνται στις γυναίκες στα μέσα της δεκαετίας των 40, υπάρχουν πιθανώς άλλοι, πιο σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν αυτές τις αλλαγές τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Ο εντοπισμός και η μελέτη αυτών των παραγόντων θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για μελλοντική έρευνα.
Πώς αυτές οι αλλαγές μπορούν να επηρεάσουν την υγεία
Αν και είναι πολύ νωρίς για να γνωρίζουμε πώς αυτές οι μοριακές αλλαγές επηρεάζουν τη γήρανση, οι ερευνητές μπόρεσαν να εντοπίσουν ποια μόρια σχετίζονται με ποιες σωματικές λειτουργίες, συστήματα ή ασθένειες.
Τα μόρια που παρουσίασαν ακραίες αλλαγές στα 40 ενός ατόμου, για παράδειγμα, σχετίζονταν με το αλκοόλ, την καφεΐνη και τον μεταβολισμό των λιπιδίων, καθώς και με τις καρδιαγγειακές παθήσεις και την υγεία του δέρματος και των μυών.
Εν τω μεταξύ, οι μοριακές αλλαγές στη δεκαετία του '60 ενός ατόμου σχετίζονταν με το μεταβολισμό των υδατανθράκων και της καφεΐνης, τη ρύθμιση του ανοσοποιητικού, τη λειτουργία των νεφρών, τις καρδιαγγειακές παθήσεις και την υγεία του δέρματος και των μυών.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, αυτές οι αλλαγές μπορεί να εμφανιστούν ως μειωμένη ικανότητα μεταβολισμού της καφεΐνης και του αλκοόλ, υποδηλώνοντας ότι ίσως είναι συνετό να περιορίσουμε αυτές τις ουσίες. Τα άτομα στα 40 και τα 60 τους μπορεί επίσης να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν καρδιαγγειακή νόσο και τα άτομα στα 60 τους μπορεί να ωφεληθούν από την υποστήριξη του ανοσοποιητικού τους συστήματος.
Αν και η γήρανση είναι αναπόφευκτη, οι ειδικοί λένε ότι υπάρχουν τρόποι για να «διαχειριστείτε ή να επιβραδύνετε ορισμένες από τις αλλαγές που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση και τη γήρανση. Ο ευκολότερος τρόπος για να το κάνετε αυτό είναι μέσω των αλλαγών στον τρόπο ζωής. Αυτό σημαίνει να παραμείνετε δραστήριοι, να τρώτε και να κοιμάστε καλά, να διαχειρίζεστε το άγχος και να αποφεύγετε το κάπνισμα και το υπερβολικό αλκοόλ.
Πηγές
- Shen X, Wang C, Zhou X, et al. Nonlinear dynamics of multi-omics profiles during human aging. Nat Aging. 2024;4(11):1619-1634. doi:10.1038/s43587-024-00692-2
- EurekAlert! Massive biomolecular shifts occur in our 40s and 60s, Stanford Medicine researchers find.
