Leaky Gut Syndrome (Σύνδρομο του διαρρέοντος εντέρου)

της Ζήνας Βαρσάμη

Σύνδρομο Διαρρέοντος Εντέρου ονομάζεται η κατάσταση κατά την οποία υπάρχει διαπερατότητα εντέρου. Τα εντερικά μας κύτταρα είναι τοποθετημένα δίπλα το ένα στο άλλο και είναι στενά συνδεδεμένα έτσι ώστε να σχηματίζεται ένας αυλός, που αποτελεί το γαστρεντερικό μας σωλήνα.

Ένα υγιές έντερο λειτουργεί σαν μια λεπτή γάζα, επιτρέποντας όχι μόνο τα θρεπτικά συστατικά να περάσουν αλλά αφήνοντας έξω μεγάλα σωματίδια της τροφής και παθογόνα βακτήρια, μύκητες και παράσιτα. Σε ένα διαπερατό έντερο οι ισχυροί δεσμοί χαλαρώνουν ώστε άπεπτα σωματίδια της τροφής και παθογόνα να μπορούν να περάσουν και να ενεργοποιήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα, προκαλώντας φλεγμονές και τροφικές δυσανεξίες.

ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΔΙΑΡΡΕΟΝΤΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ;

Ο μηχανισμός που μπορεί να προκαλέσει διαπερατότητα του εντέρου δεν είναι σαφής. Ωστόσο, φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο σε αυτό η δυσβίωση στο έντερο.

Ο γαστρεντερικός σωλήνας αποικείται από τρισεκατομμύρια βακτήρια. Το 85% από αυτά είναι προβιοτικά, βοηθούν δηλαδή τη λειτουργία του οργανισμού, ενώ ένα 15% από αυτά είναι αδιάφορα ή μπορεί να γίνουν παθογόνα υπό συνθήκες. Η δυσβίωση του εντέρου είναι μια ανισορροπία των βακτηρίων στο έντερο, όταν εμφανίζεται συμβαίνουν μία ή περισσότερες από αυτές τις αλλαγές:

• Μειώνεται ο αριθμός των ωφέλιμων βακτηρίων του εντέρου
• Αυξάνονται τα δυνητικά επιβλαβή βακτήρια που καταλαμβάνουν το έντερο
• Υπάρχει μικρότερη ποικιλομορφία διαφορετικών βακτηρίων στο έντερο

Όλοι αυτοί οι μικροργανισμοί μπορούν να συμβιώσουν και να είναι ωφέλιμοι τόσο για το άτομο όσο και για τα μικρόβια. Επίσης, ορισμένοι στρεσογόνοι παράγοντες διαταράσσουν αυτή την ισορροπία και αρχίζει η αύξηση των παθογόνων μικροβίων. Αυτό έχει σαν συνέπεια τη χρόνια φλεγμονή και βλάβη του βλεννογόνο του εντέρου που μπορεί να προκαλέσει εντερική διαπερατότητα.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

Παράγοντες όπως το άγχος, η κακή διατροφή, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, αντιβιοτικών και φαρμάκων μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο τη σύνθεση της εντερικής μικροχλωρίδας και την ομοιόσταση της λειτουργίας του εντερικού φραγμού του εντέρου, οδηγώντας σε αυξημένη εντερική διαπερατότητα. Η εντερική υπερδιαπερατότητα μπορεί να επιτρέψει την είσοδο επιβλαβών παραγόντων μέσω των συνδέσεων του εντερικού επιθηλίου, οι οποίοι περνούν στην κυκλοφορία του αίματος και επηρεάζουν διάφορα όργανα και συστήματα. Έτσι, το σύνδρομο διαρρέοντος εντέρου και η δυσλειτουργία του εντερικού φραγμού συνδέονται με εντερικές ασθένειες, όπως φλεγμονώδη νόσο του εντέρου και σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, καθώς και εξωεντερικές ασθένειες, όπως καρδιακές παθήσεις, παχυσαρκία, σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και κοιλιοκάκη.

Η αλλοίωση της ποιότητας και της ποσότητας της βακτηριακής χλωρίδας του εντέρου ταυτίζεται και με διαφορετικό νόσημα κάθε φορά. Είναι απαραίτητη η αποκατάσταση του εντερικού μικροβιώματος προκειμένου να οδηγηθούμε στην ύφεση των συμπτωμάτων και κατά περιπτώσεις ακόμα και στην ίαση.

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΔΙΑΡΡΕΟΝΤΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΚΑΙ ΠΕΠΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

 Ορισμένα άτομα με πεπτικά προβλήματα μπορεί να εμφανίζουν συμπτώματα που συχνά συνδέονται με το διαρρέον έντερο. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Δυσφορία του πεπτικού συστήματος

Τα άτομα με διαρρέον έντερο μπορεί να εμφανίσουν κοιλιακό πόνο, κράμπες, φούσκωμα και γενική δυσφορία στο πεπτικό σύστημα.

• Αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου

Το σύνδρομο διαρρέοντος εντέρου έχει συσχετιστεί με αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου, συμπεριλαμβανομένης της διάρροιας ή της δυσκοιλιότητας. Ορισμένα άτομα μπορεί να εναλλάσσονται μεταξύ αυτών των δύο καταστάσεων.

• Ευαισθησίες στα τρόφιμα

Η αυξημένη εντερική διαπερατότητα μπορεί να επιτρέψει σε αχώνευτα σωματίδια τροφής και άλλες ουσίες να περάσουν από τον εντερικό φραγμό και να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος. Αυτό μπορεί δυνητικά να προκαλέσει ανοσολογική απόκριση, οδηγώντας σε τροφικές ευαισθησίες ή αλλεργίες.

• Δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών

Ένας εξασθενημένος εντερικός φραγμός μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών από τον πεπτικό σωλήνα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ελλείψεις βασικών βιταμινών και μετάλλων, οδηγώντας σε διάφορα προβλήματα υγείας.

• Φλεγμονή

Το διαρρέον έντερο μπορεί να συμβάλει σε χρόνια χαμηλού βαθμού φλεγμονή στο έντερο. Η φλεγμονή μπορεί να εκδηλωθεί ως χρόνια φλεγμονή, ερυθρότητα ή ερεθισμός στο πεπτικό σύστημα.

ΠΟΙΟΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

Φαίνεται πως η διατροφή συνδέεται με την ανάπτυξη του συνδρόμου του διαρρέοντος εντέρου μέσω της αλληλεπίδρασής της με τη μικροχλωρίδα του εντέρου. Μια διατροφή πλούσια σε λίπη και υδατάνθρακες έχει βρεθεί ότι αποδυναμώνει την προσκόλληση των πρωτεϊνών σφιχτού συνδέσμου στο γαστρεντερικό σωλήνα. Κατά συνέπεια, αυτό επιτρέπει στις ενδοτοξίνες, όπως οι λιποπολυσακχαρίτες που παράγονται από επιβλαβή βακτήρια, να διεισδύσουν μέσω των πυλαίων φλεβών, οδηγώντας σε μεταβολική ενδοτοξιναιμία και αλλοιώσεις στη σύνθεση του μικροβιώματος του εντέρου με μειωμένη παραγωγή μεταβολιτών, όπως λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας. Ωστόσο, η ακριβής συσχέτιση μεταξύ της μικροχλωρίδας του εντέρου και των εναλλακτικών γλυκαντικών παραμένει αβέβαιη, κάτι που απαιτεί περαιτέρω έρευνα.

Η δυτικού τύπου διατροφή, πλούσια σε κορεσμένα και trans λιπαρά οξέα, η αυξημένη κατανάλωση ζάχαρης, η μειωμένη πρόσληψη φυτικών ινών, φρούτων και λαχανικών συνδέεται με αντίσταση στην ινσουλίνη, δυσβίωση και χρόνιες μη μολυσματικές εκφυλιστικές ασθένειες. Αντίθετα, μια διατροφή πλούσια σε ω-3 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (PUFAs) βοηθά στη μείωση της φλεγμονής και στην ενίσχυση της μείωσης της εντερικής διαπερατότητας.

Η υψηλή προσκόλληση στην Μεσογειακή Διατροφή επηρεάζει θετικά τη σύνθεση της μικροχλωρίδας του εντέρου, μειώνει τη χρόνια φλεγμονή, βελτιώνει το λιπιδαιμικό προφίλ, την αντίσταση στην ινσουλίνη και την λειτουργία του ενδοθηλίου, ενώ μειώνει την συχνότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων. Χαρακτηρίζεται από υψηλή πρόσληψη λαχανικών, οσπρίων, φρούτων, ξηρών καρπών, δημητριακών, ψαριών, θαλασσινών και πουλερικών ως πηγών πρωτεϊνών και χαμηλή πρόσληψη γαλακτοκομικών προϊόντων, κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος και ζάχαρης. Οι πηγές λιπιδίων περιλαμβάνουν κυρίως τρόφιμα πλούσια σε ακόρεστα λιπαρά οξέα, όπως ελαιόλαδο, αβοκάντο, ψάρια και ξηρούς καρπούς.

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ

Η διατροφική υποστήριξη ασθενών με σύνδρομο διαρρέοντος εντέρου επικεντρώνεται στην βελτίωση της υγείας του εντέρου, στη μείωση της φλεγμονής και την προώθηση της επούλωσης του εντερικού βλεννογόνου. Να σημειωθεί ότι η εξατομίκευση σε κάθε περίπτωση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην βελτίωση και εξάλειψη των συμπτωμάτων. Γενικές διατροφικές οδηγίες που συχνά προτείνονται για την υποστήριξη της υγείας του εντέρου:

Προτείνεται η κατανάλωση:

• Δημητριακών ολικής άλεσης και τροφών πλούσιων σε φυτικές ίνες όπως τα φρούτα και τα λαχανικά.
• Ζωμού οστών ή από χόνδρους βοοειδών πλούσιων κολλαγόνο και αμινοξέα.
• Τροφών πλούσιων σε προβιοτικά όπως, πρόβειο γιαούρτι (εφόσον είναι ανεκτό), κεφίρ, ξινολάχανο.
• Πρεβιοτικών για την προαγωγή της ανάπτυξης των προβιοτικών όπως, μπανάνα, σκόρδο, κρεμμύδι, πράσο, σπαράγγια, αγκινάρες.
• «Καλών λιπαρών», όπως ελαιόλαδο, αβοκάντο, ξηροί καρποί, λιπαρά ψάρια (π.χ. σολομός, σαρδέλα)
• Τροφών πλούσιων σε γλουταμίνη για την ανάπλαση του εντερικού βλεννογόνου όπως, μοσχάρι, κοτόπουλο, ψάρια, αυγά, γαλακτοκομικά, λευκό ρύζι, καλαμπόκι,   σπανάκι, λάχανο.

Αποφυγή κατανάλωσης τροφών που προκαλούν δυσάρεστα συμπτώματα στο έντερο ή το ερεθίζουν, όπως επεξεργασμένα τρόφιμα, εξευγενισμένα σάκχαρα, γλουτένη, ορισμένα γαλακτοκομικά, καφεΐνη, αλκοόλ. Καθώς επίσης, η επαρκής ενυδάτωση βοηθά στην καλύτερη πέψη, ενισχύοντας την καλή λειτουργία του εντέρου.

Καλή μάσηση της τροφής καθώς η πέψη ξεκινάει από το στόμα και συμβάλει στη μείωση της καταπόνησης του πεπτικού συστήματος.

Είναι ζωτικής σημασίας οι διατροφικές αλλαγές και η παρατήρηση της εξέλιξης της πορείας του συνδρόμου να γίνονται με προσοχή και υπό την καθοδήγηση ενός επαγγελματία υγείας. Επιπλέον, οι ατομικές αντιδράσεις σε συγκεκριμένες τροφές μπορεί να διαφέρουν και αυτό που λειτουργεί για ένα άτομο μπορεί να μην λειτουργεί για κάποιο άλλο. Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που λαμβάνει υπόψη το συνολικό τρόπο ζωής, τη διαχείριση του στρες και άλλους παράγοντες είναι συχνά ευεργετική για την αντιμετώπιση της υγείας του εντέρου.

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΔΙΑΡΡΕΟΝΤΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ

Η L-γλουταμίνη  ξεχωρίζει ως στρατηγικό συμπλήρωμα στην ολοκληρωμένη προσέγγιση για την αποκατάσταση της υγείας του εντέρου. Μπορεί να βοηθήσει τη λειτουργία του εντέρου, το ανοσοποιητικό σύστημα και άλλες βασικές διεργασίες στο σώμα, ειδικά σε περιόδους στρες.

ΠΗΓΕΣ

• Aleman R.S. et al., “Leaky Gut and the Ingredients That Help Treat It: A Review”, Molecules, 2023 January 7;28(2):619. doi: 10.3390/molecules28020619.
• Chae Yu-Rim et al., “Diet-induced gut dysbiosis and leaky gut syndrome”, Journal of Microbiology and Biotechnology, 2024 February 1;34(4):1-10. doi: 10.4014/jmb.2312.12031.
• Croci S. eta al., “Dietary Strategies for Management of Metabolic Syndrome: Role of Gut Microbiota Metabolites”, Nutrients, 2021 April 21;13(5):1389. doi: 10.3390/nu13051389.
• Kinashi Y., Hase K., “Partners in Leaky Gut Syndrome: Intestinal Dysbiosis and Autoimmunity”, Frontiers in Immunology, 2021 April 22:12:673708. doi: 10.3389/fimmu.2021.673708.
• Twardowska A. et al., “Preventing Bacterial Translocation in Patients with Leaky Gut Syndrome: Nutrition and Pharmacological Treatment Options”, International Journal of Molecules Sciences, 2022 March 16;23(6):3204. doi: 10.3390/ijms23063204.

   

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Η Ζήνα Βαρσάμη είναι Διαιτολόγος – Διατροφολόγος απόφοιτη του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου και μέλος της Ένωσης Διαιτολόγων Διατροφολόγων Ελλάδας. Διατηρεί δύο διαιτολογικά γραφεία, στην Λαμία και στην Σπερχειάδα Φθιώτιδας, στα οποία παρέχει εξατομικευμένες υπηρεσίες διατροφικής εκπαίδευσης σε φυσιολογικές και παθολογικές καταστάσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό. Δεν σταματά να εμπλουτίζει τις γνώσεις της και να ενημερώνεται σχετικά, λαμβάνοντας μέρος σε πολλά συνέδρια. Έχει ολοκληρώσει την εκπαίδευσή της στις διατροφικές διαταραχές «Master Practitioner in Eating Disorders and Obesity» του Κέντρου Εκπαίδευσης και Αντιμετώπισης Διατροφικών Διαταραχών υπό την αιγίδα του NCfED (Εθνικό Κέντρο Διατροφικών Διαταραχών της Μεγάλης Βρετανίας) και της British Psychology Society – BPS.  Επιπλέον έχει παρακολουθήσει το Σεμινάριο Αθλητικής Διατροφής του ιδιωτικού παρόχου Peak Performance σε συνεργασία με την Academy of Sports Nutrition της Αγγλίας.

Είναι μέλος και συντάκτρια του Mednutrition, του μεγαλύτερου portal διατροφής σε Ελλάδα και Κύπρο.

Μεταλαμπαδεύει τις γνώσεις της με κάθε τρόπο, συμμετέχει σε εκπομπές τοπικού τηλεοπτικού καναλιού («Star Κεντρικής Ελλάδας») μιλώντας για θέματα σχετικά με την διατροφή, καθώς επίσης και σε ραδιοφωνικές εκπομπές. Πραγματοποιεί ομιλίες σε σχολεία και συλλόγους.