Από την κλιματική αλλαγή στη γρίπη των πτηνών. Έρχεται το τέλος του κρέατος;

by Επιστημονική Ομ...

Είναι δύσκολο να δούμε πόσο μεγάλη είναι η βιομηχανία κρέατος. Η όρεξη για ζωικά προϊόντα είναι βαθιά ριζωμένη στις κοινωνίες σε όλο τον κόσμο. Χοιρινό, κοτόπουλο, μοσχάρι, αρνί—αυτά είναι καθημερινά συστατικά για δισεκατομμύρια ανθρώπους παντού. Στην πραγματικότητα, είναι τόσο δημοφιλή που η παγκόσμια βιομηχανία κρέατος αναμένεται να φτάσει σε μια εκπληκτική αξία άνω των 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων έως το 2030. Αυτό είναι περισσότερο από το ΑΕΠ του Μεξικού. Αλλά αυτή η γιγάντια βιομηχανία έχει ένα τεράστιο πρόβλημα: οδεύει προς ένα μέλλον όπου σαμποτάρεται από τις δικές της ενέργειες.

Θα μπορούσε η κλιματική επίδραση του κρέατος να καταστρέψει ολόκληρη τη βιομηχανία;

Η παραγωγή αρκετού κρέατος για να γεμίσει τα πιάτα δισεκατομμυρίων ανθρώπων κάθε χρόνο απαιτεί πολλούς πόρους. Η έρευνα δείχνει ότι το 77 τοις εκατό του συνόλου της γεωργικής γης χρησιμοποιείται για κτηνοτροφική παραγωγή, για παράδειγμα. Η βιομηχανία βοείου κρέατος, ειδικότερα, είναι η κύρια αιτία αποψίλωσης και καταστροφής οικοτόπων παγκοσμίως.

Επιπλέον, η εκτροφή ζώων καταλαμβάνει περίπου το ένα τρίτο όλων των αποθεμάτων γλυκού νερού. Επιπλέον, η κτηνοτροφία εκπέμπει μνημειώδεις ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, τα ζώα συνεισφέρουν στο 14,5 τοις εκατό των εκπομπών (για το πλαίσιο, η αεροπορία εκπέμπει περίπου το 2,5 τοις εκατό).

Όλα αυτά συνθέτουν τεράστια πίεση στον πλανήτη. Επιδεινώνει την κλιματική κρίση, η οποία συμβάλλει σε ακραία καιρικά φαινόμενα σε όλο τον κόσμο, από πλημμύρες μέχρι σεισμούς και πυρκαγιές. Πάρτε για παράδειγμα τις πρόσφατες πυρκαγιές του Λος Άντζελες. Οι ειδικοί επιβεβαίωσαν ότι οι έντονες συνθήκες ξηρασίας που οδήγησαν στο ξέσπασμα έγιναν πολύ πιο πιθανές από την κλιματική κρίση. Οι πυρκαγιές είχαν τεράστιο ανθρώπινο αντίκτυπο, εκτοπίζοντας περίπου 200.000 ανθρώπους στο Λος Άντζελες και καταστρέφοντας τα σπίτια χιλιάδων.

Αλλά αυτό το έντονο καιρικό φαινόμενο αναστάτωσε και τη βιομηχανία κρέατος. Στην πραγματικότητα, πρόσφατες εκτιμήσεις προβλέπουν ότι το οικονομικό ποσό που έχασαν οι αγρότες κάθε είδους στο Λος Άντζελες ήταν περίπου 600 εκατομμύρια δολάρια. Και αν μια πρόσφατη μελέτη είναι κάτι που πρέπει να γίνει, αυτό θα μπορούσε να είναι ένα σημάδι για τα πράγματα που θα ακολουθήσουν.

Σύμφωνα με μια πρόσφατη έκθεση του Profundo που ανατέθηκε από τους Friends of the Earth, οι μεγάλες εταιρείες κρέατος θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν συνολικό οικονομικό κίνδυνο έως και 5,4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων μέχρι το 2050 λόγω της κλιματικής κρίσης.

Ως αποτέλεσμα, οι τράπεζες που τις χρηματοδοτούν αντιμετωπίζουν επίσης χρηματοοικονομικό κίνδυνο έως και 9,3 δισεκατομμύρια δολάρια. Ωστόσο, αυτές οι τράπεζες - συγκεκριμένα η Bank of America, η JPMorgan Chase και η Citigroup, γνωστές ως «οι τρεις μεγάλοι» - θα μπορούσαν να μειώσουν σημαντικά αυτό το ποσό αποσύροντας τη χρηματοδότηση από μεγάλες εταιρείες κρέατος, σύμφωνα με την έκθεση.

«Τα δεδομένα είναι ξεκάθαρα: ο κλιματικός κίνδυνος είναι οικονομικός κίνδυνος», αναφέρει η έκθεση. «Περιορίζοντας σημαντικά ή τερματίζοντας τη χρηματοδότηση ενός μικρού αριθμού εταιρειών υψηλών εκπομπών στον αγροτικό τομέα, οι τρεις μεγάλοι και οποιοιδήποτε άλλοι δανειστές ή επενδυτές στον τομέα μπορούν να περιορίσουν την έκθεση σε απώλειες που σχετίζονται με το κλίμα και να σημειώσουν σημαντική πρόοδο στις καθαρές μηδενικές δεσμεύσεις τους».

Το συμπέρασμα από το Profundo είναι σαφές: η βιομηχανία κρέατος δεν έχει την πολυτέλεια να συνεχίσει ως έχει. Εάν το κάνει, κινδυνεύει να καταρρεύσει κάτω από το βάρος των δικών του κλιματικών επιπτώσεων.

Πέρα από το κλίμα, οι ασθένειες κοστίζουν δισεκατομμύρια στη βιομηχανία κρέατος

Η κλιματική κρίση δεν είναι το μόνο παράδειγμα όπου η βιομηχανία κρέατος φαίνεται να είναι ο αρχιτέκτονας της δικής της πτώσης. Ένα κραυγαλέο παράδειγμα είναι η συνεχιζόμενη κρίση της γρίπης των πτηνών.

Οι εντατικές φάρμες συγκεντρώνουν χιλιάδες ζώα μαζί, δημιουργώντας ένα ιδανικό έδαφος αναπαραγωγής για μεταλλαγμένους ιούς, όπως ο H5N1 (γρίπη των πτηνών). Οι ιοί στη συνέχεια εξαπλώνονται γρήγορα μεταξύ των ζώων, με αποτέλεσμα να υπάρχει ανάγκη για μαζική θανάτωση.

Από το 2022, περισσότερα από 148 εκατομμύρια πτηνά έχουν θανατωθεί από φάρμες αυγών και πουλερικών στις ΗΠΑ ως αποτέλεσμα της επιδημίας. Ο ιός δεν περιορίζεται πλέον μόνο στα πουλιά - έχει εξαπλωθεί και στις αγελάδες, μια άλλη ζωτική πηγή εισοδήματος για τους αγρότες.

Ο αντίκτυπος της εξάπλωσης δεν είναι απλώς απώλεια ζωών, αλλά και απώλεια εισοδήματος για τους απανταχού αγρότες. Το 2023, το οικονομικό κόστος των απωλειών ζώων ήταν ήδη στα 3 δισεκατομμύρια δολάρια. Και το 2025, η διαφορά δεν ελέγχεται ακόμη.

Η γρίπη των πτηνών είναι μόνο ένα παράδειγμα των τύπων ασθενειών που μπορούν να εξαπλωθούν σε βιομηχανοποιημένες φάρμες. Η γρίπη των χοίρων εμφανίστηκε, για παράδειγμα, από βιομηχανοποιημένες χοιροτροφικές μονάδες.

Μια μετακίνηση διατροφής προς τα φυτά είναι πιο λογική από ποτέ

Η βιομηχανία κρέατος είναι μη βιώσιμη από πολλές απόψεις, αλλά δεν είναι ο μόνος τρόπος παραγωγής τροφίμων. Ένας αυξανόμενος όγκος ερευνών υποδηλώνει ότι μια μετάβαση σε ένα σύστημα διατροφής προς τα φυτά, ιδιαίτερα στις δυτικές χώρες που βασίζονται περισσότερο στο κρέας, θα μπορούσε να ωφελήσει τον πλανήτη και την οικονομία. Είναι, σε τελική ανάλυση, μια πιο αποτελεσματική χρήση των πόρων—σχεδόν το 80 τοις εκατό της γης χρησιμοποιείται για ζώα φάρμας και παρόλα αυτά παρέχουν λιγότερο από το 20 τοις εκατό των θερμίδων παγκοσμίως.

Τα τρόφιμα φυτικής προέλευσης έχουν σημαντικά μικρότερη επίδραση στο περιβάλλον από τα ζωικά προϊόντα. Πάρτε το τόφου, για παράδειγμα. Σύμφωνα με το Climate Change Food Calculator του BBC, η κατανάλωση της πρωτεΐνης με βάση τη σόγια μία φορά την ημέρα για ένα χρόνο συμβάλλει λίγο λιγότερο από 60 κιλά στις ετήσιες εκπομπές ενός ατόμου. Η κατανάλωση της ίδιας ποσότητας κοτόπουλου συνεισφέρει σχεδόν 500 κιλά, αντίθετα, ενώ η κατανάλωση της ίδιας ποσότητας βοείου κρέατος συνεισφέρει περισσότερα από 2.820 κιλά.

Το 2022, μια μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Βόννης στη Γερμανία δήλωσε ότι οι πλούσιες χώρες θα πρέπει να μειώσουν την κατανάλωση κρέατος κατά 75 τοις εκατό για χάρη του κλίματος.

«Αν όλοι οι άνθρωποι κατανάλωναν τόσο κρέας όσο οι Ευρωπαίοι ή οι Βορειοαμερικανοί, σίγουρα θα χάναμε τους διεθνείς κλιματικούς στόχους και πολλά οικοσυστήματα θα κατέρρεαν», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Matin Qaim.

Το 2024, μια άλλη μελέτη, αυτή τη φορά από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, πρότεινε ότι η μετατροπή του συστήματος τροφίμων μακριά από τις συνήθεις δραστηριότητες θα μπορούσε να «ξεκλειδώσει τρισεκατομμύρια δολάρια σε οφέλη». Πρότεινε επίσης ότι η παγκόσμια υιοθέτηση μιας διατροφής για τα φυτά θα μπορούσε να συμβάλει επιπλέον δύο τοις εκατό ετησίως στο παγκόσμιο ΑΕΠ.

Ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, ο καθηγητής Michael Obersteiner, δήλωσε: «Αυτή η νέα ανάλυση υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για μετασχηματισμό του παγκόσμιου συστήματος τροφίμων».

Πηγές