Του Αλέξανδρου Λαλάκου, Κοινωνιολόγου- Δημοσιογράφου & Εκδότη του Υγεία Ευεξία
Η βιομηχανία τροφίμων, από τις αρχές ακόμα του 20ου αιώνα, προσπαθεί να βρει τεχνητές γεύσεις που θα επηρεάσουν τον ανυποψίαστο καταναλωτή. Σπάνια τους ενδιαφέρει εάν το αποτέλεσμα έχει αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία του. Ένας είναι ο πρωταρχικός στόχος τους, να πουλήσουν το προϊόν. Έτσι λοιπόν, πειραματίζονται, ξοδεύοντας τεράστια ποσά, με σκοπό να διεγείρουν τους γευστικούς υποδοχείς της γλώσσας των καταναλωτών, να τους εθίσουν σε συγκεκριμένες γεύσεις και να τους ωθήσουν στην υιοθέτηση συγκεκριμένων μοντέλων διατροφής. Αναρωτηθήκατε ποτέ πώς ένα σπιτικό φρεσκομαγειρεμένο φαγητό δεν είναι ποτέ το ίδιο, αλλά χάνει τη φρεσκάδα, τη νοστιμιά του και φυσικά την εμφάνισή του μετά από μία ή δύο ημέρες, ή μετά και από μερικές ώρες ακόμη; Όμως στα σούπερ μάρκετ μπορούμε να βρούμε έτοιμα ήδη μαγειρεμένα φαγητά, συσκευασμένα με ημερομηνία λήξεως μηνών ή και χρόνων, που διατηρούν ακέραια την εμφάνισή τους, το χρώμα τους και φυσικά τη γεύση τους. Αυτό είναι το «θαύμα» της βιομηχανίας τροφίμων. Μήπως όμως αυτό το «θαύμα» ο καταναλωτής καλείται να το πληρώσει πολύ ακριβά, με τίμημα την ίδια του την υγεία;
Ένα από τα πιο επικίνδυνα και ευρέως χρησιμοποιημένο πρόσθετο, τοξικό στοιχείο, που προστίθεται σε πάρα πολλά φαγητά, ως βελτιωτικό γεύσης, είναι το MSG ή αλλιώς όξινο γλουταμικό ή γλουταμινικό μονονάτριο.
Ποιο είναι ακριβώς το MSG;
Καταρχάς πρέπει να πούμε ότι η συγκεκριμένη ουσία βρίσκεται στη φύση ως ένα από τα 20 αμινοξέα που συνθέτουν τις πρωτεΐνες και συναντώνται στα δημητριακά, στο κρέας, στα γαλακτοκομικά, στα ψάρια, σε πολλά λαχανικά, στα μανιτάρια κλπ. Η βιομηχανία τροφίμων ανακάλυψε ότι το γλουταμικό οξύ συνδέεται και επιδρά άμεσα στους γευστικούς υποδοχείς της γλώσσας και ενισχύεται με το μαγείρεμα, το σίτεμα του κρέατος και τη ζύμωση του τυριού και του γιαουρτιού. Είναι χαρακτηριστικό ότι το γλουταμικό οξύ σε φυσική μορφή υπάρχει στο μητρικό γάλα, σαν ένα από τα κυριότερα αμινοξέα. Κατάφερε έτσι μετά από πειράματα να το δημιουργήσει στο εργαστήριο. Οι επιστήμονες δηλαδή, με συγκεκριμένη επεξεργασία (με ισχυρές χημικές ουσίες, με ζύμωση, υδρόλυση, καλλιέργεια μικροβιακών στελεχών ή οτιδήποτε άλλο, δεν έχει σημασία) κατάφεραν να το παραγάγουν και να το προωθήσουν στην τροφική αλυσίδα (μοιάζει με ζάχαρη, σε κρυσταλλωμένη μορφή).
Πρώτοι οι Ιάπωνες στις αρχές του αιώνα και αργότερα μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι Αμερικανοί και οι δυτικές χώρες άρχισαν να προσθέτουν το MSG ως βελτιωτικό γεύσης σε πάρα πολλά τρόφιμα. Διαπίστωσαν ότι το MSG όχι μόνο βελτιώνει τη γεύση, αλλά πολλά προϊόντα τους άρχισαν να γίνονται ανάρπαστα, σε βαθμό σχεδόν εθισμού. Έτσι λοιπόν το πρόσθεσαν σε όλη σχεδόν την τροφική αλυσίδα, ακόμα και σε παιδικές τροφές.
Πώς θα προστατευθώ;
Από τη στιγμή που έχει χαμηλό κόστος και δρα ως διεγερτική τοξίνη, με αποτέλεσμα όποιος καταναλώνει τρόφιμα που περιέχουν MSG να αισθάνεται ικανοποιημένος, η βιομηχανία τροφίμων θα το χρησιμοποιεί ανεξέλεγκτα. Και όσο οι κρατικοί φορείς προσπαθώντας να προστατεύσουν τον καταναλωτή βάζουν κανόνες (μόνο αυτό μπορούν να κάνουν άραγε;) ώστε να αναγράφεται η ουσία στη συσκευασία, τόσο θα βρίσκουν νέες ονομασίες για να καλύπτουν την παρουσία του. Αναφέρω κάποιες ονομασίες, πίσω από τις οποίες μπορεί να είναι κρυμμένο το MSG: Ε621, γλουταμικό/ καζεινικό νάτριο, εκχύλισμα μαγιάς, συμπυκνωμένες πρωτεΐνες ή εκχύλισμα φυτικών πρωτεϊνών, υδρολυμένη πρωτεΐνη, καραγενάνη, καραμελωμένη ζύμη, καζεινικό ασβέστιο, άρτυμα βοδινού και άλλες.
Εύλογα θα αναρωτηθείτε: «Αφού είναι κρυμμένο παντού, πώς θα προφυλαχθώ;». Η άποψή μου είναι ότι εκτός από το να διαβάζετε τις ετικέτες και να ενημερώνεστε -αφού ο ενημερωμένος καταναλωτής είναι ο σωστός καταναλωτής-, θα πρότεινα να αποφεύγετε εντελώς τα επεξεργασμένα- συσκευασμένα τρόφιμα. Από έτοιμα φαγητά, μέχρι σάλτσες, μείγματα καρυκευμάτων, πικάντικες γεύσεις, πατατάκια, γαριδάκια (δυστυχώς γεύσεις που ξετρελαίνουν τα μικρά παιδιά), κονσερβοποιημένες και σε ξηρά μορφή σούπες .
Πού κάνει κακό;
Όπως τα περισσότερα βελτιωτικά γεύσης που βρίσκονται κρυμμένα στις τροφές, τα προβλήματα που προκαλούν στην υγεία, δεν είναι άμεσα ορατά αλλά μακροπρόθεσμα.
Ενώ ο ίδιος ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί τη φυσική γλουταμίνη(ΜSG) σε πολύ μικρές ποσότητες, δεν είναι δυνατόν να απορροφήσει τη μεγάλη ποσότητα που καταναλώνει καθημερινά εν άγνοιά του από την κρυφή προσθήκη του MSG στη διατροφή μας από την βιομηχανία τροφίμων. Δηλαδή, ενώ από αρχαιοτάτων χρόνων ο άνθρωπος κατανάλωνε σε φυσική μορφή το MSG με την τροφή του και αντίστοιχα ανταμειβόταν ο εγκέφαλος, τώρα καταναλώνει MSG που παρήχθη στο εργαστήριο ανεξέλεγκτα, με αποτέλεσμα να προκαλεί βλάβη στον εγκέφαλο. Και ενώ οι υπερασπιστές της βιομηχανίας τροφίμων ισχυρίζονται ότι ο εγκέφαλος μέσω του αιματοεγκεφαλικού φραγμού (φράγμα αίματος του εγκεφάλου) εμποδίζει την είσοδο του MSG στην περιοχή των κυττάρων του εγκεφάλου, επιστήμονες θεωρούν ότι η ουσία κατάφερε να παρακάμψει αυτή τη φραγή και να συσσωρευτεί στον εγκέφαλο. Επίσης κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, μιας και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αλλά και κατά τη βρεφική ηλικία ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός είναι ακόμα σε αρχικά στάδια, επιτρέποντας έτσι την ουσία να περάσει στον εγκέφαλο του βρέφους. Χαρακτηριστικό είναι ότι από έρευνες τελευταία αποδεικνύεται ότι δεν επηρεάζει μόνο τον εγκέφαλο καταστρέφοντας τους νευρώνες και παράγοντας μεγάλο αριθμό ελεύθερων ριζών αλλά και το συκώτι, τα νεφρά και άλλα όργανα στο ανθρώπινο σώμα. Προκαλεί αυξημένη αρτηριακή πίεση, ημικρανίες, προβλήματα στον αμφιβληστροειδή, διαβήτη. Πάρκινσον, Αλτσχάιμερ, σκλήρυνση κατά πλάκας ακόμη και καρκίνος είναι ασθένειες που συνδέονται με το MSG.
Υπάρχει σωστή ενημέρωση;
Όλα αυτά τα junk food (τροφές σκουπίδια) διαφημίζονται στην τηλεόραση με στόχο να δελεάσουν τα παιδιά, δημιουργώντας αντίστοιχα πρότυπα, χαρούμενα και ευτυχισμένα παιδιά που καταναλώνουν το συγκεκριμένο προϊόν. Και φυσικά ο μικρός καταναλωτής είναι πολύ δύσκολο να αντιδράσει, ιδιαίτερα όταν το βρίσκει συνεχώς μπροστά του (περίπτερα, σούπερ μάρκετ κλπ). Αυτό έγκειται στους γονείς, οι οποίοι πρέπει να είναι προσεκτικοί, ενημερωμένοι και να εξηγήσουν στο παιδί τους τις αρνητικές συνέπειες για την υγεία. Και να μην απογοητευτούν αν συναντήσουν άρνηση, δεν έχουν κανένα σύμμαχο μαζί τους. Απεναντίας υπάρχει μία βιομηχανία τροφίμων αφάνταστα δυνατή. Θα ήθελα να αναφέρω επίσης ότι, ενώ οι συνέπειες της κατανάλωσης του MSG είναι μακροπρόθεσμα επιβαρυντικές για την υγεία, έχουν καταγραφεί και πολλά επεισόδια, με άμεσες συνέπειες, από καταναλωτές που έτρωγαν σε κινέζικα εστιατόρια, στα οποία οι σεφ χρησιμοποιούσαν μαζί με το αλάτι ανεξέλεγκτες ποσότητες MSG για να δώσουν γεύση στο φαγητό. Το ιατρικό περιοδικό New England Journal of Medicine κατέγραψε συμπτώματα ανθρώπων που κατανάλωσαν υπερβολικό MSG σε κινέζικα εστιατόρια, όπως μούδιασμα στην τραχηλική χώρα, γενικό αίσθημα αδυναμίας, αύξηση καρδιακών παλμών, έντονοι πονοκέφαλοι και ίλιγγοι.
Κίνδυνοι από τις μικροβιακές μεθόδους για την παραγωγή αμινοξέων
Είναι πολύ σύνθετο να αναλύσουμε το πώς παράγεται το MSG. Όμως η μαζική παραγωγή αμινοξέων με μικροβιακές μεθόδους είναι πολύ οικονομική για τη βιομηχανία, όχι μόνο παράγοντας MSG ως βελτιωτικό γεύσης, αλλά και άλλα αμινοξέα που προστίθενται στην τροφική αλυσίδα. Ένα παράδειγμα είναι η παραγωγή της L-λυσίνης, που βρισκόταν σε πολλές ζωοτροφές και που ευθύνεται για τη διάδοση της νόσου των τρελών αγελάδων. Η βιομηχανία δε σταμάτησε να διαθέτει τη L-λυσίνη στην αγορά, απλώς βρήκε άλλον τρόπο να την παράγει, με αποτέλεσμα να μιλά τώρα για καθαρή L- λυσίνη (;;;).
Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 στην Ιαπωνία, ένα ακόμα αμινοξύ, με το όνομα L- θρυπτοφάνη, που προερχόταν κι αυτό από ζύμωση με γενετικά τροποποιημένα μικρόβια, θεωρήθηκε υπαίτιο για το θάνατο 40 ατόμων και τη μόνιμη αναπηρία άλλων 1500. Την χρησιμοποιούσαν μέχρι τότε σε διάφορα διατροφικά συμπληρώματα καθώς και σε ηρεμιστικά φαρμακευτικά σκευάσματα. Τα συμπτώματα που είχαν όσοι τα κατανάλωσαν, ήταν καρδιολογικά προβλήματα, άνοια και απώλεια μνήμης, ίλιγγοι και έντονοι πονοκέφαλοι, με μερικούς να πεθαίνουν ή να μένουν ανάπηροι. Η εταιρία διέκοψε την παραγωγή της L-θρυπτοφάνης και κατέστρεψε τις καλλιέργειες των μικροβίων.
Ο εθισμός των παιδιών στο MSG έχει ολέθριες συνέπειες στην υγεία τους
Υπάρχει επίσης ένα άλλο σημαντικό θέμα που οφείλεται στην υπερβολική κατανάλωση του MSG. Στο παραπάνω θέμα περιγράψαμε τα προβλήματα που δημιουργεί στην υγεία η παρατεταμένη χρήση του γλουταμικού νατρίου (MSG). Όμως παράλληλα με αυτό, η συνεχής χρήση του, ιδιαίτερα από τα παιδιά, που καταναλώνουν και τελικά εθίζονται στις μη φυσικές, αλλά έντονες γεύσεις, όπως τα σνακς (γαριδάκια, πατατάκια κλπ) έχει σαν αποτέλεσμα να μην τρώνε φαγητά υγιεινά και αναγκαία για τη σωστή ανάπτυξη και υγεία, όπως τα λαχανικά και τα όσπρια. Και είναι και λογικό επακόλουθο, όταν εθίζεσαι σε έντονες τεχνητές γεύσεις, να μην σε ικανοποιούν γευστικά οι γεύσεις των φρούτων, των λαχανικών και των οσπρίων.
Επιμύθιο
Πολλές έρευνες συνεχίζονται, τα συμφέροντα για τη βιομηχανία τροφίμων είναι τεράστια, επιστήμονες διαφωνούν, όμως υπάρχουν πάρα πολλά ευρήματα για τη βλάβη που προκαλεί στον εγκέφαλο και στο κεντρικό νευρικό σύστημα και όχι μόνο, η υπερβολική κατανάλωση του MSG. Ως καταναλωτές δεν πρέπει να εφησυχάζουμε, μιας και το ίδιο το κράτος, που θα έπρεπε να μας προστατεύει, είναι ανήμπορο και συχνά έρμαιο στα μεγάλα συμφέροντα. Οι μόνοι που μπορούμε να προστατεύσουμε τον εαυτό μας είμαστε μόνο εμείς οι ίδιοι.
